Giảm cân không chỉ đơn thuần là đạt mục tiêu về số cân nặng mà còn là việc duy trì những thói quen lành mạnh lâu dài và bền vững. Tuy nhiên, nhiều người gặp khó khăn trong việc duy trì cân nặng sau khi giảm cân thành công, dẫn đến việc tăng cân trở lại. Bài viết này sẽ khám phá các nguyên nhân gây ra tình trạng tăng cân trở lại và đề xuất các giải pháp hiệu quả để duy trì cân nặng ổn định và sức khỏe bền vững.
Tầm quan trọng của việc duy trì cân nặng sau khi giảm cân
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, duy trì cân nặng ổn định không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn làm giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch, đái tháo đường và tăng huyết áp.
Thành công trong việc giảm cân không chỉ liên quan đến việc giảm số cân mà còn bao gồm việc duy trì sự thay đổi này trong thời gian dài. Để đạt được điều này, cần có một kế hoạch duy trì cân nặng dài hạn, sự thay đổi lối sống, thói quen ăn uống lành mạnh và tập luyện thể chất thường xuyên.
Thực trạng tăng cân trở lại sau giảm cân
Việc tăng cân trở lại sau khi đã giảm cân là một tình trạng thường gặp mà nhiều người phải đối mặt. Theo các nghiên cứu, gần 50% những người đã giảm cân sẽ thấy cân nặng của mình tăng trở lại trong vòng một năm. Tỷ lệ này có thể cao hơn ở các nhóm dân số khác nhau và liên quan đến nhiều yếu tố như thói quen ăn uống, lối sống và yếu tố sinh lý.
* Voucher chỉ áp dụng cho khách hàng thăm khám lần đầu tiên tại phòng khám MedFit
Ảnh hưởng tiêu cực của việc tăng cân trở lại đối với sức khỏe
Tăng cân trở lại không chỉ ảnh hưởng đến trọng lượng cơ thể mà còn có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe thể chất và tâm lý.
Tăng cân trở lại tác động đến sức khỏe thể chất
Gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý: theo nghiên cứu của Đại học Johns Hopkins, cân nặng tăng trở lại làm tăng nguy cơ mắc bệnh như đái tháo đường típ 2, bệnh tim mạch và cao huyết áp, thậm chí nguy cơ có thể cao hơn so với những bệnh nhân béo phì chưa từng giảm cân.
Ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa: theo Viện tiêu hóa và gan mật Hoa Kỳ, tăng cân trở lại có thể gây ra các vấn đề như ợ nóng và trào ngược dạ dày.
Tăng cân trở lại tác động đến sức khỏe tinh thần
Cảm giác thất bại và mất tự tin: tăng cân trở lại có thể dẫn đến cảm giác thất bại và giảm sự tự tin, làm gia tăng nguy cơ trầm cảm hoặc lo âu. Nghiên cứu từ Đại học Columbia cho thấy người tăng cân trở lại thường cảm thấy buồn bã và thất vọng.
Tăng cường hành vi ăn uống không lành mạnh: theo Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia Hoa Kỳ, cảm giác thất vọng và căng thẳng có thể khuyến khích hành vi ăn uống không lành mạnh.
Nguyên nhân gây tăng cân trở lại sau giảm cân
Hiểu rõ các nguyên nhân khiến cân nặng tăng trở lại là bước đầu tiên để giải quyết vấn đề này. Dưới đây là những yếu tố chính góp phần vào tình trạng tăng cân sau khi giảm cân:
Nhận thức chưa đúng về giảm cân
Nhiều người vẫn lầm tưởng rằng giảm cân chỉ là một mục tiêu đạt được sau thời gian nỗ lực, trong khi thực tế, đó là một hành trình kéo dài đến suốt đời. Sai lầm này thường dẫn đến việc tăng cân trở lại, vì sau khi đạt được cân nặng mục tiêu, họ dễ dàng quay về lối sống cũ.
Đáp ứng sinh lý của cơ thể khi giảm cân
Khi giảm cân, do sự thiếu hụt calo từ nguồn cung, cơ thể phản ứng bằng cách giảm trao đổi chất nhằm đốt cháy ít calo hơn để bảo vệ năng lượng và duy trì các chức năng cơ bản. Đồng thời, cảm giác thèm ăn tăng lên và cảm giác no giảm đi. Một nghiên cứu cho thấy để giảm 1kg trọng lượng phải cần giảm khoảng 20-30kcal/ngày, nhưng cảm giác thèm ăn có thể tăng thêm 100kcal/ngày so với mức cơ bản trước khi giảm cân. Những phản ứng sinh lý này khiến việc duy trì cân nặng trở nên khó khăn và dễ dẫn đến tăng cân trở lại.
Các nghiên cứu về giảm cân ở bệnh nhân đái tháo đường cho thấy rằng trong 4-6 tháng đầu, họ thường giảm từ 4-10% trọng lượng cơ thể so với mức ban đầu. Sau giai đoạn này, trọng lượng cơ thể thường ổn định mà không tiếp tục giảm. Lúc này, cơ thể đạt được một trạng thái cân bằng mới giữa lượng calo nạp vào và năng lượng tiêu thụ. Tuy nhiên sau đó, cơ thể sẽ kích hoạt cảm giác thèm ăn để khôi phục trọng lượng ban đầu vì vùng dưới đồi ghi nhớ cân nặng trước khi giảm cân. Điều này dẫn đến sự gia tăng cảm giác đói và giảm cảm giác no, khiến cơ thể dễ dàng quay lại trọng lượng cũ.
Giảm cân quá nhanh
Giảm cân quá nhanh, tức là giảm hơn 1kg mỗi tuần, có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe như mất cơ, sỏi mật và thiếu hụt dinh dưỡng. Quá trình này làm chậm tốc độ trao đổi chất, khiến cơ thể tiêu tốn ít năng lượng hơn và dễ dàng tăng cân trở lại khi chế độ ăn uống và luyện tập không được duy trì. Sự giảm trao đổi chất cũng dẫn đến cảm giác thèm ăn nhiều hơn, làm tăng nguy cơ tăng cân trở lại.
Chế độ ăn giảm cân và vận động không phù hợp để thực hiện lâu dài
Việc lựa chọn chế độ ăn và vận động hợp lý rất quan trọng trong việc quản lý cân nặng. Chế độ ăn và vận động cần phải đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất thiết yếu phù hợp với lối sống của từng người để có thể duy trì trong thời gian dài, thậm chí là suốt đời.
Nếu chế độ ăn và vận động quá khắc nghiệt hoặc không thực tế để duy trì trong thời gian dài, người bệnh chắc chắn sẽ gặp khó khăn trong việc tuân thủ. Khi họ không thể tiếp tục theo chế độ ăn và vận động khắc nghiệt này, họ thường quay lại với các thói quen ăn uống cũ và bỏ vận động dẫn đến hiện tượng tăng cân trở lại. Điều này không chỉ làm mất đi hiệu quả của quá trình giảm cân trước đó mà còn có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe như các bệnh lý rối loạn chuyển hóa, suy giảm miễn dịch và tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
* Voucher chỉ áp dụng cho khách hàng thăm khám lần đầu tiên tại phòng khám MedFit
Giải pháp để ngăn ngừa tăng cân trở lại
Trân trọng và duy trì kết quả đạt được: cần hiểu rằng giảm cân không phải chỉ là đạt được một cân nặng mục tiêu rồi ngừng lại. Đây là một hành trình liên tục, yêu cầu sự chăm sóc và duy trì suốt đời. Trân trọng thành quả đạt được đồng nghĩa với việc tiếp tục duy trì lối sống lành mạnh, bảo vệ và củng cố những kết quả đã thực hiện được.
Lựa chọn chế độ ăn và vận động có thể duy trì lâu dài: để duy trì cân nặng lâu dài và ngăn ngừa sự tái tăng cân, việc lựa chọn một chế độ ăn và vận động bền vững cũng như có thể duy trì trong thời gian dài là rất quan trọng. Các chế độ này nên được thiết kế để phù hợp với lối sống và thói quen của từng người, đồng thời nên có sự hỗ trợ từ Bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng và/hoặc huấn luyện viên cá nhân.
Theo dõi cân nặng thường xuyên: việc theo dõi trọng lượng cơ thể định kỳ là rất quan trọng để xem xét tiến trình, phát hiện sớm các vấn đề và điều chỉnh kế hoạch giảm cân nếu cần thiết, đồng thời giúp nhận diện xu hướng cân nặng và hiệu quả của chế độ ăn uống và luyện tập sau khi giảm cân.
Áp dụng các biện pháp điều trị nếu cần thiết: đối với những bệnh nhân không đạt được cân nặng mong muốn hoặc gặp khó khăn trong việc duy trì cân nặng sau khi giảm, các biện pháp điều trị bổ sung khác có thể được áp dụng như tìm kiếm sự hỗ trợ của chuyên gia dinh dưỡng và Bác sĩ chuyên khoa để được cung cấp những hướng dẫn quản lý cân nặng toàn diện. Đối với những bệnh nhân có chỉ số BMI cao, liệu pháp điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật giảm béo có thể là những lựa chọn đáng xem xét.
Việc tăng cân trở lại sau khi giảm cân là một vấn đề thường gặp và phức tạp, thường liên quan đến nhận thức sai lầm về quá trình giảm cân, phản ứng sinh lý của cơ thể, tốc độ giảm cân quá nhanh và chế độ ăn uống không phù hợp. Để duy trì cân nặng ổn định và sức khỏe bền vững, cần nhận thức rằng giảm cân không chỉ là việc đạt được mục tiêu trọng lượng mà là một hành trình dài hạn. Hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các chiến lược hiệu quả có thể giúp tránh tình trạng tăng cân trở lại, bảo vệ sức khỏe và đạt được thành công lâu dài trong việc quản lý cân nặng.
Tại MedFit, đội ngũ Bác sĩ chuyên khoa và chuyên gia dinh dưỡng sẽ cùng bạn xây dựng một liệu trình cá nhân hóa, giúp bạn không chỉ giữ được cân nặng mong muốn mà còn cải thiện sức khỏe toàn diện. Đừng để những nỗ lực giảm cân của bạn bị lãng phí, hãy đến MedFit để có giải pháp bền vững cho sức khỏe và vóc dáng!
Tài liệu tham khảo
- Hall KD, Kahan S. “Maintenance of Lost Weight and Long-Term Management of Obesity“. Med Clin North Am. 2018;102(1):183-197. doi:10.1016/j.mcna.2017.08.012
- Greenway FL. “Physiological adaptations to weight loss and factors favouring weight regain“. Int J Obes (Lond). 2015;39(8):1188-1196. doi:10.1038/ijo.2015.59
- Polidori D, Sanghvi A, et al. “How Strongly Does Appetite Counter Weight Loss? Quantification of the Feedback Control of Human Energy Intake“. Obesity (Silver Spring). 2016;24(11):2289-2295. doi:10.1002/oby.21653
- MacLean PS, Wing RR, et al. “NIH working group report: Innovative research to improve maintenance of weight loss“. Obesity (Silver Spring). 2015;23(1):7-15. doi:10.1002/oby.20967
- Blomain ES, Dirhan DA, et al. “Mechanisms of Weight Regain following Weight Loss“. ISRN Obes. 2013;2013:210524. Published 2013 Apr 16. doi:10.1155/2013/210524
- Ryan Raman. “Is It Bad to Lose Weight Too Quickly?“. Healthline
Nếu bạn có thắc mắc về chủ đề giảm cân và giảm béo, vui lòng để lại câu hỏi. Đội ngũ nhân viên y tế Phòng khám MedFit sẽ hỗ trợ giải đáp.