Hình dáng cơ thể nói lên điều gì về sức khỏe của bạn?

Hình dáng cơ thể không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn là dấu hiệu quan trọng phản ánh tình trạng sức khỏe. Nhiều nghiên cứu cho thấy các đặc điểm như vòng eo và cấu trúc cơ thể tổng thể có liên quan mật thiết đến nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính như đái tháo đường, bệnh tim mạch và thậm chí là ung thư. Bài viết này sẽ khám phá mối liên hệ giữa hình thể và sức khỏe, đồng thời gợi ý những thay đổi cần thiết để cải thiện và bảo vệ sức khỏe toàn diện.

Phân loại tạng người theo học thuyết somatotypes

Học thuyết somatotypes được phát triển bởi nhà tâm lý học William H. Sheldon vào những năm 1940. Học thuyết somatotypes phân loại cơ thể con người thành ba loại chính là ectomorph, mesomorph và endomorph dựa trên hình dáng và cấu trúc cơ thể.

Ectomorph (tạng người gầy)

Đặc điểm: người có tạng ectomorph thường có vóc dáng nhỏ, vai và hông hẹp cùng với ngực phẳng. Với tỷ lệ chuyển hóa cao, họ dễ dàng sụt cân, gầy và có khối lượng cơ ít. Việc tăng cân, đặc biệt là tăng khối cơ, là thách thức lớn đối với những người thuộc tạng ectomorph do cơ thể tiêu hao năng lượng nhanh chóng và khó tích trữ mỡ cũng như cơ.

Nguy cơ sức khỏe: mặc dù có vóc dáng gầy, người có tạng ectomorph vẫn có thể đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như:

• Tích tụ mỡ nội tạng: do vóc dáng gầy, người có tạng ectomorph thường không chú trọng đến chế độ ăn uống và có xu hướng tiêu thụ nhiều thực phẩm không lành mạnh. Mặc dù không tăng cân, họ vẫn có thể tích tụ mỡ nội tạng, tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đái tháo đường.
• Loãng xương: với thể trạng gầy và xương nhỏ cộng với lối sống ít hoạt động thể lực, người có tạng ectomorph thường hấp thụ và sử dụng calci kém, dẫn đến nguy cơ loãng xương cao khi về già.

Chế độ ăn uống: người có tạng ectomorph thường không cần tuân theo một chế độ ăn quá nghiêm ngặt vì hiếm khi thừa cân. Nếu muốn tăng cân, họ cần một chế độ ăn giàu dinh dưỡng với nhiều protein như trứng, các loại hạt, sữa, khoai tây và thịt đỏ. Lượng protein được khuyến nghị là khoảng 1,6g cho mỗi kg cân nặng mỗi ngày để hỗ trợ quá trình tăng cơ và cân nặng hiệu quả.

Chế độ tập luyện: người có tạng ectomorph thường chú trọng vào việc tăng khối cơ. Mặc dù họ thường cảm thấy thoải mái với các bài tập cardio và tăng sức bền, những bài tập này thường không hiệu quả trong việc phát triển cơ bắp. Để tăng cơ, người có tạng ectomorph nên tập trung vào các bài tập tạ và cần sử dụng mức tạ cao hơn bình thường để kích thích sự phát triển cơ bắp một cách hiệu quả.

Endomorph (tạng người dễ tăng cân)

Đặc điểm: người có tạng endomorph thường có vóc dáng thấp với đường cong rõ ràng, hông to, khung xương rộng và tỷ lệ mỡ trong cơ thể cao. Cân nặng tập trung chủ yếu ở vùng đùi, hông và bụng dưới. Người có tạng endomorph dễ tăng cân nhưng khó giảm cân do sự chuyển hóa diễn ra chậm.

Nguy cơ sức khỏe: do thể chất dễ tích tụ mỡ, đặc biệt là mỡ nội tạng, người có tạng endomorph có nguy cơ cao mắc các bệnh đái tháo đường, bệnh tim mạch và cao huyết áp.

Chế độ ăn uống: người có tạng endomorph cần một chế độ ăn cân đối, ít năng lượng và nhiều protein để giảm cân và tăng cơ. Nên ưu tiên thực phẩm ít carbohydrate, giàu protein, rau và ngũ cốc nguyên hạt. Tránh các thực phẩm chế biến sẵn và nhiều chất béo.

Chế độ tập luyện: người endomorph cần kết hợp các bài tập cardio với các bài tập tăng sức cơ. Mặc dù việc tăng cơ không phải là vấn đề khó khăn, việc giảm cân lại là thử thách lớn đối với nhóm người này. Họ cần một kế hoạch tập luyện cường độ cao để đốt cháy nhiều calo hơn.

Mesomorph (tạng người dễ tăng cơ)

Đặc điểm: người có tạng mesomorph là người có vai rộng, cánh tay dài và eo hẹp. Họ có khối lượng xương nhiều, cơ bắp phát triển và thường được coi là tạng người có thể chất tốt bẩm sinh. Họ ưu việt cả về sức mạnh, tốc độ và độ bền. Về hình thể, nam giới có dáng hình chữ nhật và nữ giới có dáng hình đồng hồ cát. Người có tạng mesomorph có rất ít mỡ và họ cũng dễ tăng cơ hơn so với các nhóm khác.

Nguy cơ sức khỏe: người có tạng mesomorph hầu như không có nguy cơ sức khỏe nào đặc biệt. Nguy cơ bệnh lý sẽ tùy thuộc vào việc họ có duy trì được cân nặng ở trong ngưỡng bình thường hay không.

Chế độ tập luyện: nhóm người này đáp ứng rất tốt với cả các bài tập cardio và bài tập sức cơ. Khả năng phát triển khối cơ của họ ở mức đáng kinh ngạc và dễ dàng sử dụng tất cả nhóm cơ trong quá trình tập luyện. Người có tạng mesomorph rất dễ tăng cân và cũng rất dễ giảm cân tùy theo chế độ ăn uống tập luyện mà họ lựa chọn.

Phân loại hình dáng cơ thể dựa trên sự phân bố mỡ

Trong lĩnh vực dinh dưỡng, sức khỏe và thể hình, cách phân loại hình dáng cơ thể dựa trên sự phân bố mỡ là một phương pháp phổ biến để đánh giá các nguy cơ sức khỏe. Cách phân loại này giúp xác định các khu vực mỡ tích tụ trên cơ thể, từ đó liên kết với các nguy cơ bệnh lý khác nhau như bệnh tim mạch, đái tháo đường và các bệnh lý chuyển hóa.

Việc hiểu rõ sự phân bố mỡ trên cơ thể hỗ trợ các chuyên gia y tế trong việc xây dựng chế độ dinh dưỡng và tập luyện phù hợp đối với từng cá nhân, nhằm giảm thiểu nguy cơ sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Dáng người hình trái táo

Đặc điểm: đây là những người dễ gặp các vấn đề sức khỏe nhất khi bị béo phì do mỡ tập trung chủ yếu ở vùng bụng và có vòng eo lớn.

Nguy cơ sức khỏe: vòng eo lớn thường phản ánh lượng mỡ nội tạng cao, là nguy cơ dẫn đến các bệnh lý tim mạch, đái tháo đường và bệnh lý chuyển hóa. Tuy nhiên, họ có thể giảm nguy cơ mắc các bệnh này bằng cách thực hiện các chế độ ăn uống và tập luyện phù hợp để giảm cân và giảm vòng eo.

Chế độ ăn uống: chế độ ăn của nhóm người này nên tập trung nhiều vào nhóm thực phẩm nguyên hạt giúp tăng protein nạc hơn là các thực phẩm chế biến sẵn.

Chế độ tập luyện: việc bắt đầu các bài tập cardio và tăng cường cơ bắp có thể khó khăn nhưng rất cần thiết để duy trì sức khỏe và giảm mỡ bụng.

Dáng người hình trái lê

Đặc điểm: dáng người này đặc trưng bởi thân trên hẹp nhưng có phần hông và mông to.

Nguy cơ sức khỏe: do cân nặng dồn vào phần dưới cơ thể gây áp lực cao lên hệ thống xương khớp và mạch máu ở chân nên họ sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh về giãn tĩnh mạch, đau khớp hông và khớp gối. Quan niệm trước đây cho rằng người có thân hình trái lê sẽ ít tích mỡ nội tạng hơn, nhưng những nghiên cứu gần đây cho thấy họ cũng có tình trạng tích mỡ nội tạng tương tự như người có thân hình trái táo.

Chế độ tập luyện: ở nhóm người này, khi tăng cân, phần mỡ có xu hướng tập trung ở vùng đùi và mông nên họ phải tập các bài tập tác động nhiều đến phần này. Các bài tập phù hợp bao gồm leo núi, chạy bộ, đạp xe, leo cầu thang, nhảy dây… giúp cải thiện đáng kể vóc dáng và cân nặng.

Dáng người hình tam giác ngược

Đặc điểm: nhóm người này có vai rộng, ngực lớn, eo nhỏ và có xu hướng tích mỡ ở phần trên cơ thể.

Nguy cơ sức khỏe: nhóm người này thường đối mặt với các tình trạng đau cổ, đau vai và đau lưng do áp lực gây ra bởi cân nặng tập trung vào nửa trên cơ thể.

Chế độ ăn uống: những người này hầu như có thân hình khá cân đối, tuy nhiên lại dễ tăng cân nên cần tránh ăn nhiều tinh bột và thức ăn quá ngọt.

Chế độ tập luyện: nhóm người này cần tránh ngồi và đứng quá lâu, ngồi sai tư thế và cần thường xuyên luyện tập thể dục để giảm áp lực lên phần cổ vai gáy.

Dáng người hình chữ nhật

Đặc điểm: nhóm người dáng hình chữ nhật đặc trưng bởi sự tương đương về chu vi giữa vòng vai, vòng eo và vòng hông, sự chênh lệch số đo ba vòng chỉ trong khoảng 2,5-7,5cm. Nhóm người này có lớp mỡ phân bố đều khắp cơ thể và ít tập trung vào một vùng cụ thể nên thân hình có ít đường cong.

Nguy cơ sức khỏe: nhóm người này tương đối khó tăng cân nên ít khi lo lắng về vấn đề thừa cân và béo phì. Tuy nhiên, do có khung xương nhỏ, họ có nguy cơ cao mắc các vấn đề về xương khớp, bao gồm gãy xương và loãng xương.

Chế độ ăn uống: nhóm người có dáng hình chữ nhật cần chú ý bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt là calci và vitamin D, có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe xương khớp.

Chế độ tập luyện: để cải thiện vóc dáng, những người này nên tập trung vào các bài tập vùng bụng và đùi để giảm vòng eo và tăng sức mạnh vùng mông đùi.

Dáng người hình đồng hồ cát

Đặc điểm: những người có thân hình đồng hồ cát có vòng eo nhỏ, vòng ngực và vòng hông gần như bằng nhau do lớp mỡ phân bố nhiều ở vùng ngực và hông để tạo đường cong rõ ràng và tạo nên hình dáng cân đối.

Nguy cơ sức khỏe: những người này thường ít gặp vấn đề về sức khỏe liên quan đến cân nặng. Tuy nhiên, người có thân hình đồng hồ cát thường khó nhận biết bản thân đã tăng cân do vòng eo thường không tăng. Do đó, họ phải theo dõi cân nặng thường xuyên để phát hiện sớm tình trạng thừa cân.

Chế độ ăn uống và tập luyện: những người có thân hình đồng hồ cát không cần chú trọng quá nhiều tới chế độ ăn uống hay loại hình tập luyện đặc biệt nào để cải thiện vóc dáng, họ chỉ cần duy trì chế độ ăn lành mạnh và thường xuyên vận động để có cân nặng trong ngưỡng bình thường.

Tóm lại, hình dáng cơ thể không chỉ quyết định vẻ ngoài mà còn rất quan trọng để đánh giá tình trạng sức khỏe. Hiểu rõ tạng người giúp bạn xây dựng chế độ dinh dưỡng và luyện tập phù hợp để duy trì sức khỏe tốt. Tuy nhiên, hình thể chỉ là một phần nhỏ trong bức tranh tổng thể về sức khỏe, do đó, việc thăm khám toàn diện với Bác sĩ để có đánh giá chính xác hơn là rất quan trọng. Với đội ngũ Bác sĩ chuyên khoa, chuyên gia dinh dưỡng và huấn luyện viên, MedFit sẽ giúp bạn hiểu rõ tình trạng cơ thể, từ đó xây dựng lộ trình cá nhân hóa nhằm đạt được vóc dáng và sức khỏe tối ưu. Hãy liên hệ ngay với MedFit để bắt đầu hành trình chăm sóc sức khỏe và cải thiện vóc dáng của bạn.

Tài liệu tham khảo

1. Paul Frysh. “What Your Body Shape Says About Your Health“. WebMD
2. “What Does Your Body Shape Say About Your Health?“. Cleveland Clinic
3. Parang Mehta. “What to Know About the Endomorph Body Type“. WebMD
4. “Body Types“. Nature’s Intentions Naturopathic Clinic