Hormone tăng trưởng hiện đang được quan tâm như một nhóm thuốc để điều trị giảm cân. Nhiều sản phẩm chứa loại hormone này đang được quảng cáo rầm rộ như một giải pháp giảm cân kỳ diệu trên thị trường. Cần có câu hỏi đặt ra là liệu hormone tăng trưởng có thực sự giúp giảm cân, và có an toàn khi sử dụng loại thuốc này để giảm cân hay không? Hãy cùng MedFit tìm hiểu về loại thuốc này trong bài viết dưới đây nhé!
Hormone tăng trưởng là gì?
Hormone tăng trưởng (GH – growth hormone) là một chất điều hòa quan trọng trong sự phát triển và chuyển hóa của cơ thể. Được sản xuất bởi tuyến yên ở não, GH được phóng thích vào máu để hỗ trợ nhiều chức năng khác nhau của cơ thể. Ở trẻ em, GH kích thích sự phát triển chiều cao, tăng cường khối cơ và giảm mỡ cơ thể. Ngoài ra, GH cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa, thúc đẩy quá trình chuyển thức ăn thành năng lượng và các chất cần thiết cho cơ thể. Sự mất cân bằng về mức độ GH, dù là quá cao hay quá thấp, có thể dẫn đến các vấn đề nội tiết cần sự can thiệp y tế.
Về ảnh hưởng đối với cân nặng, GH thúc đẩy quá trình phân hủy mỡ, giúp giảm khối lượng mỡ, đặc biệt là mỡ nội tạng. Người béo phì thường gặp tình trạng giảm và kháng GH, điều này có thể làm giảm hiệu quả của hormone này trong việc kiểm soát cân nặng.
Các ứng dụng của hormone tăng trưởng trong y học hiện đại
GH đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Hoa Kỳ chấp thuận cho điều trị một số bệnh lý và chỉ có sẵn dưới dạng thuốc tiêm, thuộc nhóm thuốc cần kê toa.
GH bị phân hủy bởi acid ở dạ dày và mất tác dụng, nên các dạng GH dạng uống và xịt họng có trên thị trường đều không có bất cứ tác dụng nào. Các nghiên cứu về tác dụng của GH trong y học đều là dạng tiêm tĩnh mạch.
Các chỉ định được FDA Hoa Kỳ công nhận bao gồm:
- Thiếu hormone tăng trưởng ở trẻ em, dẫn đến tình trạng thấp còi so với lứa tuổi.
- Hội chứng ruột ngắn.
- Mất cơ ở bệnh nhân HIV.
Tại một số nơi, GH còn được kê đơn với mục đích giảm cân, cải thiện khối cơ, giảm mỡ hoặc chống lão hóa. Tuy nhiên, những chỉ định này chưa được FDA Hoa Kỳ chấp thuận và việc sử dụng GH cho các mục đích này có thể bị coi là vi phạm pháp luật ở Mỹ. Tại Việt Nam, GH cũng được Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt với các chỉ định tương tự như ở Mỹ. Do đó, việc sử dụng GH tại Việt Nam với mục đích tăng cơ giảm mỡ cũng là cách dùng ngoài chỉ định (off label).
* Voucher chỉ áp dụng cho khách hàng thăm khám lần đầu tiên tại phòng khám MedFit
Chứng cứ khoa học của hormone tăng trưởng trong tăng cơ giảm mỡ
Các nghiên cứu ban đầu cho thấy triển vọng của việc sử dụng GH trong cải thiện mỡ nội tạng. Những nghiên cứu này đã làm tăng sự quan tâm đối với GH trong lĩnh vực làm đẹp và chăm sóc sức khỏe:
- Nghiên cứu được công bố vào năm 1990 trên tạp chí NEJM (The New England Journal of Medicine), thực hiện trên 21 nam giới trên 65 tuổi khỏe mạnh, trong đó có 12 người được điều trị bằng GH trong vòng 6 tháng. Kết quả cho thấy nhóm sử dụng GH tăng 8,8% khối cơ nạc và giảm 14,4% lượng mỡ nội tạng.
- Nghiên cứu được công bố trên tạp chí JCEM (The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism) đã ghi nhận tác dụng của GH ở phụ nữ sau mãn kinh có béo phì vùng bụng. Nghiên cứu này cho thấy GH giúp giảm mỡ nội tạng và giảm cholesterol máu sau 1 năm điều trị.
Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác lại cho thấy rằng GH có thể giảm được lượng mỡ nội tạng nhưng không có tác dụng giảm cân:
- Một nghiên cứu so sánh nhóm người béo phì đang ăn kiêng được tiêm GH với nhóm không tiêm GH cho thấy nhóm sử dụng GH có sự giảm mỡ nhiều hơn, nhưng sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê. Trong thời gian sử dụng GH, cân nặng có thể giảm nhẹ nhưng không duy trì được sau khi ngừng điều trị. Do đó, nghiên cứu này đã kết luận GH không mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc giảm cân ở người béo phì.
- Các thống kê khác cho thấy sau 11,5 tuần điều trị bằng GH, có sự giảm nhẹ tỷ số eo – hông, mỡ nội tạng và mức cholesterol xấu, đồng thời tăng khối lượng cơ toàn cơ thể. Tuy nhiên, sự giảm cân tổng thể không được cải thiện. Ngoài ra, các tác dụng phụ như đau cơ, phù ngoại biên, tăng đường huyết và tăng insulin máu đã được ghi nhận, dù các tác dụng này thường biến mất khi GH được sử dụng trong thời gian dài hơn.
Những nguy cơ khi sử dụng hormone tăng trưởng
Sử dụng hormone tăng trưởng GH có thể đi kèm với một số rủi ro cần lưu ý:
- Tác dụng phụ: sử dụng GH trong thời gian ngắn có thể gây ra đau nhức cơ và khớp, tích tụ dịch và phù nề. Việc sử dụng GH lâu dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch.
- Nguy cơ ung thư: một số báo cáo đã cho thấy mối liên hệ giữa việc sử dụng GH và nguy cơ ung thư máu, nhưng mối quan hệ này vẫn cần được nghiên cứu thêm. Ở những bệnh nhân đã mắc ung thư trước đó, việc sử dụng GH có thể làm giảm thời gian sống.
- Nguy cơ do dùng chung kim tiêm: GH chỉ có thể được sử dụng dưới dạng tiêm, do đó, việc tiêm GH tại các cơ sở không đảm bảo vệ sinh có thể làm tăng nguy cơ lây truyền các bệnh như HIV, viêm gan B và viêm gan C.
- Vấn đề pháp lý: ngoài việc được sử dụng để điều trị các bệnh lý nội tiết do thiếu hụt GH, mất cơ do HIV và hội chứng ruột ngắn, việc sử dụng GH cho các mục đích khác như giảm cân vẫn chưa được phê duyệt.
* Voucher chỉ áp dụng cho khách hàng thăm khám lần đầu tiên tại phòng khám MedFit
Những biện pháp giảm cân được sử dụng thay thế cho hormone tăng trưởng
Thay vì sử dụng GH, hãy cân nhắc các phương pháp khác đã được chứng minh là hiệu quả để cải thiện cân nặng và sức khỏe tổng thể bao gồm:
Chế độ ăn và tập luyện
Chế độ ăn uống cân bằng kết hợp với tập thể dục thường xuyên là nền tảng quan trọng để kiểm soát cân nặng. Chế độ ăn hợp lý cung cấp đủ dinh dưỡng và giúp giảm mỡ cơ thể, trong khi vận động giúp tăng cường cơ bắp và cải thiện sức khỏe tổng thể. Nhiều nghiên cứu cũng đã cho thấy sự kết hợp này là phương pháp hiệu quả nhất để duy trì cân nặng hợp lý và sức khỏe tốt.
Can thiệp lối sống
Giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ cũng có thể hỗ trợ quá trình giảm cân. Căng thẳng và chất lượng giấc ngủ kém có thể gây rối loạn các hormone điều chỉnh sự thèm ăn và trao đổi chất, làm tăng cân hoặc khó giảm cân.
Điều trị bằng thuốc
Nhiều loại thuốc giảm cân đã được FDA Hoa Kỳ phê duyệt cho những người gặp khó khăn trong việc kiểm soát cân nặng. Thuốc đồng vận GLP-1 như liraglutide và semaglutide giúp giảm cân bằng cách giảm cảm giác thèm ăn, trong khi orlistat ngăn cản cơ thể hấp thụ một phần chất béo từ thực phẩm. Cần phải lưu ý rằng tất cả các thuốc giảm cân đều cần được kê toa và theo dõi sử dụng bởi Bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả khi sử dụng.
Công nghệ điều trị không xâm lấn
Các phương pháp như HIFEM và EMS đều đang trở nên phổ biến trong việc cải thiện cơ bắp và giảm mỡ:
- Công nghệ HIFEM sử dụng sóng điện từ cường độ cao để kích thích cơ bắp, tạo ra các cơn co cơ mạnh mẽ mà không thể đạt được chỉ bằng tập luyện thông thường. Công nghệ này giúp làm tăng khối lượng cơ bắp và giảm mỡ, đặc biệt là mỡ nội tạng, nhờ vào việc tăng cường quá trình trao đổi chất và đốt cháy calo.
- Công nghệ EMS sử dụng xung điện để kích thích cơ bắp, mô phỏng các tín hiệu thần kinh tự nhiên để tạo ra sự co cơ. Điều này không chỉ giúp cải thiện sức mạnh cơ bắp mà còn hỗ trợ giảm mỡ cơ thể bằng cách tăng cường quá trình trao đổi chất và tiêu hao năng lượng. EMS thường được áp dụng để tăng cường và làm săn chắc cơ bắp kết hợp với hỗ trợ giảm mỡ hiệu quả.
Nhìn chung, hiệu quả của hormone tăng trưởng trong việc tăng cơ giảm mỡ đối với người khỏe mạnh vẫn còn gây nhiều tranh cãi. Một số nghiên cứu ngắn hạn cho thấy GH có thể cải thiện sức cơ, phát triển cơ bắp và giảm khối lượng mỡ, trong khi các nghiên cứu khác không ghi nhận những lợi ích này. Do đó, cần thêm nhiều nghiên cứu để hiểu rõ hơn về lợi ích và nguy cơ của việc sử dụng GH, đặc biệt trong các mục đích không được chỉ định chính thức.
Hiện tại, các phương pháp giảm cân truyền thống như chế độ ăn uống hợp lý và tập thể dục vẫn là lựa chọn tối ưu nhất cho người thừa cân béo phì. Nếu bạn đang tìm kiếm các phương pháp giảm cân hiệu quả và an toàn, hãy liên hệ ngay với Phòng khám MedFit để nhận được sự tư vấn và hỗ trợ tốt nhất từ đội ngũ chuyên gia y tế đã được đào tạo bài bản.
Tài liệu tham khảo
- Rudman D, Feller AG, et al. “Effects of human growth hormone in men over 60 years old“. N Engl J Med. 1990;323(1):1-6. doi:10.1056/NEJM199007053230101
- Franco C, Brandberg J, et al. “Growth hormone treatment reduces abdominal visceral fat in postmenopausal women with abdominal obesity: a 12-month placebo-controlled trial“. J Clin Endocrinol Metab. 2005;90(3):1466-1474. doi:10.1210/jc.2004-1657
- Celina F, John B. “Growth Hormone Treatment Reduces Abdominal Visceral Fat in Postmenopausal Women with Abdominal Obesity: A 12-Month Placebo-Controlled Trial“. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. Volume 90, Issue 3, 1 March 2005, Pages 1466–1474. doi:10.1210/jc.2004-1657
- “Growth hormone therapy improves body composition, but not weight, in obese individuals“. Nat Rev Endocrinol 5, 66 (2009). doi:10.1038/ncpendmet1034
- Swerdlow AJ, Cooke R, et al. “Cancer Risks in Patients Treated With Growth Hormone in Childhood: The SAGhE European Cohort Study“. J Clin Endocrinol Metab. 2017;102(5):1661-1672. doi:10.1210/jc.2016-2046
- Linn Goldberg, Alan D. Rogol, Peter H. “Sonksen, Growth Hormone: Use and Abuse. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. Volume 94, Issue 6, 1 June 2009, Page E2, doi:10.1210/jcem.94.6.9992
Nếu bạn có thắc mắc về chủ đề giảm cân và giảm béo, vui lòng để lại câu hỏi. Đội ngũ nhân viên y tế Phòng khám MedFit sẽ hỗ trợ giải đáp.