Có nên detox cơ thể để giảm cân?

Trong những năm gần đây, detox đã trở thành một xu hướng phổ biến, đặc biệt là với những người quan tâm tới sức khỏe hoặc có mong muốn giảm cân. Detox hay còn gọi là thải độc, là quá trình loại bỏ các độc tố ra khỏi cơ thể thông qua việc sử dụng các loại thực phẩm, nước uống hoặc chế độ ăn kiêng đặc biệt. Mục tiêu chính của detox là giúp cơ thể loại bỏ các chất độc hại, cải thiện sức khỏe tổng thể và hỗ trợ quá trình giảm cân. Nhưng câu hỏi đặt ra là liệu detox có thực sự hiệu quả và an toàn cho việc giảm cân không? Qua bài viết này, MedFit sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về detox cũng như những lợi ích và rủi ro mà phương pháp này mang lại để giúp bạn có cái nhìn tổng quan và bao quát hơn về phương pháp detox.

Detox là gì?

Detox là quá trình giúp cơ thể loại bỏ các chất độc hại tích tụ do môi trường, thực phẩm, thuốc lá, rượu bia và các chất hóa học khác. Quá trình detox thường kéo dài từ vài ngày đến vài tuần tùy thuộc vào mục đích và phương pháp được lựa chọn.

Những phương pháp detox phổ biến

• Detox bằng nhịn ăn: detox bằng nhịn ăn (fasting detox) dựa trên việc ngừng ăn hoàn toàn hoặc hạn chế nghiêm ngặt lượng thực phẩm tiêu thụ trong một khoảng thời gian nhất định.
• Detox bằng nước trái cây: phương pháp này được thực hiện bằng cách uống nước ép từ các loại trái cây và rau củ trong một khoảng thời gian nhất định.

• Detox bằng cách sử dụng thực phẩm bổ sung: các loại thực phẩm chức năng, viên uống hoặc bột bổ sung được sử dụng để hỗ trợ quá trình loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể. Những sản phẩm này thường chứa chất xơ, vitamin, khoáng chất, thảo dược và men vi sinh hỗ trợ tiêu hóa.

• Detox bằng cách sử dụng thuốc: thuốc xổ hoặc thuốc nhuận tràng được dùng để kích thích hệ tiêu hóa và đẩy nhanh quá trình bài tiết chất thải ra khỏi cơ thể. Mục tiêu của phương pháp này là làm sạch các chất thải trong ruột và loại bỏ các chất độc hại tích tụ trong hệ tiêu hóa.

• Detox bằng trà thảo mộc: phương pháp này sử dụng các loại trà thảo mộc có tác dụng lợi tiểu và thanh lọc cơ thể.

• Detox bằng nước: uống nhiều nước lọc hoặc nước chanh để kích thích quá trình đào thải độc tố qua hệ tiết niệu.

• Xông hơi: xông hơi là biện pháp thải độc thông qua việc kích thích sự tiết mồ hôi bằng cách ngồi trong phòng xông hơi hoặc dùng các thiết bị xông hơi cá nhân để loại bỏ các độc tố ra khỏi cơ thể.

Detox có thực sự giúp cơ thể thải độc?

Rất khó để xác định được những độc tố cụ thể mà các phương pháp detox có thể nhắm đến để loại bỏ. Cơ chế hoạt động của phương pháp này cũng chưa được xác định rõ ràng. Trên thực tế, hầu như không có bằng chứng khoa học nào cho thấy các phương pháp detox có thể loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể.

Ngoài ra, cơ thể có khả năng tự làm sạch thông qua các hệ bài tiết của cơ thể. Gan và thận có vai trò chuyển hóa và loại bỏ các chất độc ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, có một số hóa chất và độc tố có thể không dễ dàng bị loại bỏ bằng các quá trình sinh học này. Những hóa chất này thường tích tụ trong mô mỡ hoặc máu và có thể mất rất nhiều thời gian, thậm chí là nhiều năm để cơ thể có thể loại bỏ chúng. Hiện nay, những hợp chất này thường được loại bỏ hoặc bị giới hạn rất nghiêm ngặt trong các sản phẩm thương mại. Vì vậy, nhìn chung, chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy các phương pháp detox có thể giúp giải độc cơ thể hiệu quả như trên quảng cáo.

Lợi ích và hạn chế của detox

Cải thiện tâm trạng

Một số người cảm thấy dễ tập trung và tràn đầy năng lượng hơn trong và sau khi thực hiện các phương pháp detox. Cảm giác này có thể chỉ đơn giản là do loại bỏ được các loại thực phẩm không lành mạnh khỏi chế độ ăn uống. Ngoài ra, detox có thể cung cấp các loại vitamin và khoáng chất mà cơ thể đang thiếu. Tuy nhiên, nhiều người cũng cảm thấy khó chịu trong thời gian thực hiện detox.

Cải thiện các chỉ số sức khỏe

Hầu như chưa có nghiên cứu khoa học nào chứng minh được detox thực sự có ích cho quá trình giảm cân. Ở một số người, detox có thể giúp giảm cân nhanh chóng nhưng hiệu ứng này được giải thích chủ yếu là do mất nước và cơ bắp hơn là giảm mỡ. Sau khi kết thúc quá trình detox, trọng lượng cơ thể có xu hướng tăng trở lại nhanh chóng.

Một nghiên cứu vào năm 2015 được thực hiện ở 84 phụ nữ Hàn Quốc bị thừa cân với phương pháp detox bằng chanh. Chế độ detox này chỉ sử dụng hỗn hợp bao gồm syrup lá phong hoặc dầu cọ hữu cơ và nước chanh trong 7 ngày. Kết quả cho thấy chế độ detox này làm giảm đáng kể trọng lượng cơ thể, chỉ số BMI, tỷ lệ mỡ trong cơ thể, tỷ lệ eo – hông, chu vi vòng eo, chỉ số viêm, tình trạng đề kháng insulin và mức leptin trong máu.

Do đó, phương pháp detox có hạn chế lượng calo nghiêm ngặt có thể giúp giảm cân và cải thiện sức khỏe. Tuy nhiên, điều này không bền vững trong thời gian dài và có thể dẫn đến cảm giác thèm ăn và ăn uống nhiều hơn sau khi kết thúc detox, gây tăng cân trở lại. Ngoài ra, detox thường là giải pháp ngắn hạn mà không tạo ra sự thay đổi bền vững trong thói quen ăn uống và lối sống. Việc duy trì cân nặng hợp lý yêu cầu một chế độ dinh dưỡng khoa học và lối sinh hoạt lành mạnh lâu dài, điều không thể đạt được chỉ qua một giai đoạn detox ngắn.

Cải thiện tiêu hóa

Một số phương pháp detox tăng cường tiêu thụ các loại thực phẩm giàu chất xơ, giúp cải thiện chức năng tiêu hóa. Chất xơ giúp làm sạch và loại bỏ các chất cặn bã tích tụ trong đường ruột, từ đó giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.

Thúc đẩy uống đủ nước

Các phương pháp detox như uống nước ép trái cây có thể giúp uống đủ lượng nước cần thiết cho cơ thể.

Cải thiện tình trạng đề kháng insulin

Phương pháp detox bằng nhịn ăn có thể cải thiện các dấu hiệu bệnh khác nhau ở một số người, bao gồm cải thiện độ nhạy leptin và insulin.

Tuy nhiên, việc nhịn ăn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần, gây ra căng thẳng, lo âu và cảm giác mệt mỏi. Đối với một số người, nhịn ăn có thể dẫn đến rối loạn ăn uống như chứng biếng ăn hoặc ăn uống mất kiểm soát. Bên cạnh đó, đối với bệnh nhân đái tháo đường đang điều trị với thuốc kiểm soát đường huyết, nhịn ăn có thể khiến dẫn đến tình trạng hạ đường huyết.

Tác dụng phụ của detox

Thiếu dinh dưỡng

Detox bằng cách nhịn ăn loại bỏ hoặc hạn chế nhiều nhóm thực phẩm quan trọng. Điều này có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng và gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như:

• Thiếu protein: protein là thành phần quan trọng cho việc xây dựng và sửa chữa các mô trong cơ thể, bao gồm cả cơ bắp. Việc thiếu protein có thể dẫn đến suy giảm cơ bắp, gây đuối sức và mệt mỏi.
• Thiếu chất béo lành mạnh: chất béo không chỉ cung cấp năng lượng mà còn cần thiết cho việc hấp thu các vitamin tan trong dầu như vitamin A, D, E, và K. Thiếu chất béo có thể dẫn đến các vấn đề về da, hệ thần kinh và hệ miễn dịch.
• Thiếu vitamin và khoáng chất: việc hạn chế ăn nhiều loại thực phẩm có thể dẫn đến thiếu hụt các vitamin và khoáng chất quan trọng, gây ra các vấn đề sức khỏe như suy giảm miễn dịch, thiếu máu và các vấn đề về xương.

Tái tăng cân

Mặc dù detox có thể giúp giảm cân nhanh chóng, trọng lượng cơ thể bị mất đi là do mất nước và cơ bắp chứ không phải giảm mỡ. Khi quay lại chế độ ăn uống bình thường, cân nặng có xu hướng tăng trở lại, thậm chí còn nhiều hơn trước khi giảm cân. Điều này có thể dẫn đến hiện tượng yoyo, gây hại cho sức khỏe tổng thể và ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý.

Ảnh hưởng tới sức khỏe

Một số phương pháp detox khắc nghiệt có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng:

• Mất cân bằng điện giải: việc loại bỏ hoặc hạn chế một số nhóm thực phẩm hoặc sử dụng quá mức các loại nước ép hoặc trà thảo mộc lợi tiểu có thể dẫn đến mất cân bằng điện giải, gây ra các triệu chứng như buồn nôn, nôn ói, suy nhược hoặc rối loạn nhịp tim.
• Suy giảm chức năng gan và thận: gan và thận là hai cơ quan chính chịu trách nhiệm thanh lọc cơ thể và loại bỏ độc tộ. Các phương pháp detox khắc nghiệt có thể tạo áp lực lớn lên gan và thận, dẫn đến suy giảm chức năng của chúng.
• Ảnh hưởng tới hệ tiêu hóa: phương pháp detox loại bỏ các thực phẩm giàu chất xơ và dưỡng chất cần thiết hoặc dùng thuốc xổ, thuốc nhuận tràng có thể gây ra các vấn đề như mất nước, táo bón, tiêu chảy và rối loạn tiêu hóa khác.

Các phương pháp giảm cân khoa học

Để giảm cân một cách an toàn và bền vững, các biện pháp giảm cân được khuyến khích áp dụng bao gồm:

Thực đơn ăn uống khoa học

• Ăn đầy đủ các nhóm thực phẩm: chế độ ăn uống cân bằng nên bao gồm đầy đủ các nhóm thực phẩm như rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein (thịt, cá, trứng, đậu) và chất béo lành mạnh (dầu olive, các loại hạt, cá béo).
• Kiểm soát lượng calo: giảm cân hiệu quả yêu cầu kiểm soát lượng calo tiêu thụ hàng ngày.
• Tăng cường chất xơ: chất xơ tốt cho hệ tiêu hóa và kéo dài cảm giác no lâu, giảm thiểu tình trạng thèm ăn và giúp kiểm soát cân nặng.

Tập thể dục đều đặn

• Cardio: chạy bộ, đạp xe, bơi lội… đốt cháy calo hiệu quả và cải thiện sức khỏe tim mạch.
• Kháng lực: nâng tạ, yoga, pilates… xây dựng và duy trì cơ bắp, tăng cường trao đổi chất và hỗ trợ giảm cân.
• Kết hợp các bài tập: kết hợp các loại bài tập khác nhau giúp đảm bảo rèn luyện toàn diện các khối cơ trong cơ thể.

Chế độ sinh hoạt lành mạnh

• Ngủ đủ giấc: giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân nặng. Thiếu ngủ có thể dẫn đến tăng cân do tăng cảm giác thèm ăn và giảm khả năng đốt cháy năng lượng.
• Giảm stress: căng thẳng có thể dẫn đến việc ăn uống không kiểm soát và tăng cân. Các hoạt động như ngồi thiền, yoga và các bài tập thư giãn có thể giúp giảm căng thẳng hiệu quả.
• Uống đủ nước: nước không chỉ giúp thanh lọc cơ thể mà còn giúp kiểm soát cảm giác đói và hỗ trợ quá trình trao đổi chất.

Detox có thể mang lại một số lợi ích tạm thời nhưng không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy đây là giải pháp giảm cân hiệu quả và bền vững. Thay vào đó, duy trì một lối sống khoa học với chế độ ăn uống cân bằng và thói quen vận động là phương pháp lành mạnh nhất cho sức khỏe và cân nặng.

Nếu bạn mong muốn đạt được mục tiêu giảm cân một cách an toàn và toàn diện, hãy đến và trải nghiệm phương pháp giảm cân đa mô thức tại MedFit. Với các liệu trình cá nhân hóa, MedFit không chỉ giúp kiểm soát cân nặng mà còn hỗ trợ bạn nâng cao sức khỏe toàn diện, hướng đến sự bền vững và cân bằng trong cuộc sống.

Tài liệu tham khảo

1. Klein AV, Kiat H. “Detox diets for toxin elimination and weight management: a critical review of the evidence“. J Hum Nutr Diet. 2015 Dec;28(6):675-86. doi: 10.1111/jhn.12286. Epub 2014 Dec 18. PMID: 25522674
2. Visioli F, Mucignat-Caretta C, et al. “Traditional and Medical Applications of Fasting“. Nutrients. 2022 Jan 19;14(3):433. doi: 10.3390/nu14030433. PMID: 35276792; PMCID: PMC8838777
3. Kim MJ, Hwang JH, et al. “Lemon detox diet reduced body fat, insulin resistance, and serum hs-CRP level without hematological changes in overweight Korean women“. Nutr Res. 2015 May;35(5):409-20. doi: 10.1016/j.nutres.2015.04.001. Epub 2015 Apr 10. PMID: 25912765
4. Albosta M, Bakke J. “Intermittent fasting: is there a role in the treatment of diabetes? A review of the literature and guide for primary care physicians“. Clin Diabetes Endocrinol. 2021 Feb 3;7(1):3. doi: 10.1186/s40842-020-00116-1. PMID: 33531076; PMCID: PMC7856758
5. Jung SJ, Kim WL, et al. “Effect of toxic trace element detoxification, body fat reduction following four-week intake of the Wellnessup diet: a three-arm, randomized clinical trial“. Nutr Metab (Lond). 2020 Jun 22;17:47. doi: 10.1186/s12986-020-00465-9. PMID: 32582363; PMCID: PMC7310262
6. Kolobarić N, Gradinjan Centner M, et al. “Anthropometric and Biochemical Parameters in Relation to Dietary Habits as Early Indicator of Cardiovascular Impairment in Young Adult Cohort“. Int J Environ Res Public Health. 2020 Dec 9;17(24):9208. doi: 10.3390/ijerph17249208. PMID: 33317131; PMCID: PMC7764557
7. Lee JS, Visser M, Health ABC Study, et al. “Weight loss and regain and effects on body composition: the Health, Aging, and Body Composition Study“. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2010 Jan;65(1):78-83. doi: 10.1093/gerona/glp042. Epub 2009 Apr 14. PMID: 19366882; PMCID: PMC2796877
8. “Healthy diet“. World Health Organization