Uống cà gai leo có giúp giảm cân không?

Thừa cân và béo phì là những vấn đề sức khỏe phổ biến trên toàn thế giới, làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa như đái tháo đường típ 2, tim mạch và gan nhiễm mỡ. Do đó, nhu cầu tìm kiếm các phương pháp giảm cân an toàn, tự nhiên và hiệu quả ngày càng tăng. Trong số các loại thảo dược có tiềm năng hỗ trợ kiểm soát cân nặng, cà gai leo (Solanum procumbens) đang nhận được sự quan tâm do tác dụng chống viêm, điều hòa lipid máu và cải thiện chức năng gan. Tuy nhiên, vẫn chưa có đủ bằng chứng khoa học khẳng định loại thảo dược này có thể giúp giảm cân trực tiếp. Bài viết này sẽ tổng hợp và phân tích các nghiên cứu về tác dụng tiềm năng của cà gai leo đối với việc kiểm soát cân nặng.

Thành phần hoạt chất của cà gai leo

Cà gai leo chứa nhiều hợp chất có giá trị sinh học, bao gồm acid ursolic, β-sitosterol, acid hexadecanoic, flavonoid, saponin và alkaloid. Những thành phần này không chỉ hỗ trợ sức khỏe gan và chuyển hóa lipid mà còn có thể có tác động gián tiếp đến kiểm soát cân nặng.

• Acid ursolic: có khả năng kích thích sinh nhiệt (thermogenesis), tăng cường đốt cháy mỡ và ức chế quá trình tổng hợp lipid. Một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng, acid ursolic giúp tăng cường khối lượng cơ bắp bằng cách kích thích hoạt động của insulin-like growth factor-1 (IGF-1), giúp duy trì tỷ lệ cơ – mỡ cân bằng. Điều này rất quan trọng trong việc kiểm soát béo phì và giảm nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa.
• β-sitosterol: là một phytosterol có cấu trúc tương tự cholesterol, β-sitosterol có khả năng ức chế hấp thu cholesterol từ ruột non, từ đó giúp giảm mức cholesterol LDL và cải thiện sức khỏe tim mạch. Ngoài ra, hợp chất này còn có tác dụng kháng viêm và bảo vệ tế bào gan.
• Acid hexadecanoic (acid palmitic): là một acid béo bão hòa có thể ảnh hưởng đến chuyển hóa lipid. Trong cà gai leo, acid này có đặc tính kháng viêm và hỗ trợ chức năng gan, giúp tăng cường chuyển hóa lipid và duy trì cân bằng nội môi.
• Flavonoid và saponin: hai nhóm hợp chất này có đặc tính chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào gan, giảm stress oxy hóa và điều hòa chuyển hóa lipid. Một số flavonoid còn có khả năng ức chế enzyme tổng hợp lipid và kích thích phân hủy mỡ, từ đó gián tiếp hỗ trợ kiểm soát cân nặng.
• Alkaloid: một nhóm hợp chất có hoạt tính sinh học cao, giúp điều hòa hệ thần kinh trung ương, giảm căng thẳng – một trong những yếu tố liên quan đến rối loạn chuyển hóa và tích lũy mỡ nội tạng. Một số alkaloid trong cà gai leo còn có khả năng giảm viêm và bảo vệ gan.

Cơ chế tác động của cà gai leo đối với cân nặng

Cải thiện chức năng gan và hỗ trợ chuyển hóa lipid

Gan đóng vai trò quan trọng trong chuyển hóa lipid, tham gia vào quá trình tổng hợp, vận chuyển và phân hủy chất béo. Khi gan hoạt động kém hiệu quả, sự rối loạn trong chuyển hóa lipid có thể dẫn đến tích tụ mỡ trong gan và rối loạn lipid máu, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch và các rối loạn chuyển hóa.

Nghiên cứu trên mô hình chuột bị gan nhiễm mỡ cho thấy các hợp chất trong cà gai leo có khả năng bảo vệ gan, hỗ trợ điều hòa chuyển hóa lipid và giảm tích tụ mỡ trong gan. Đồng thời, cà gai leo còn giúp giải độc và phục hồi chức năng gan, đặc biệt trong các trường hợp tổn thương gan do viêm gan B hoặc các tác nhân gây hại khác.

Bên cạnh đó, các nghiên cứu về chi Solanum đã ghi nhận khả năng điều hòa lipid và giảm mức cholesterol xấu (LDL-C) trong máu. Một nghiên cứu trên loài cùng nhóm với cà gai leo cũng cho thấy hiệu quả giảm triglyceride và cholesterol máu, góp phần giảm nguy cơ rối loạn lipid máu.

Những phát hiện này cho thấy cà gai leo có tiềm năng hỗ trợ quá trình chuyển hóa chất béo, giúp kiểm soát cân nặng và giảm nguy cơ rối loạn chuyển hóa.

Giảm viêm

Viêm mạn tính có mối liên hệ chặt chẽ với béo phì và rối loạn chuyển hóa, góp phần làm gia tăng nguy cơ tích lũy mỡ và kháng insulin. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, các hợp chất có trong cà gai leo, đặc biệt là acid ursolic và β-sitosterol, có đặc tính kháng viêm mạnh. Nhờ đó, việc sử dụng cà gai leo trên mô hình chuột viêm khớp cho thấy kết quả giảm viêm đáng kể, đồng thời cải thiện trọng lượng cơ thể so với nhóm đối chứng.

Điều này gợi ý rằng cà gai leo có thể có tác dụng điều hòa tình trạng viêm và cải thiện chuyển hóa, góp phần vào quá trình kiểm soát cân nặng. Tuy nhiên, cơ chế này chưa được thực nghiệm lâm sàng trên cơ thể người nên chưa thể kết luận hoàn toàn.

Cải thiện độ nhạy insulin và ổn định đường huyết

Kháng insulin làm rối loạn đường huyết, là yếu tố quan trọng góp phần gây ra béo phì thông qua cơ chế kích thích tổng hợp mỡ. Một nghiên cứu trên mô hình động vật đã cho thấy rằng, chiết xuất cà leo gai có thể làm giảm đường huyết đáng kể ở chuột mắc bệnh đái tháo đường so với nhóm không sử dụng.

Ngoài ra, cà leo gai cũng được chứng minh có tác dụng bảo vệ tuyến tụy, giúp duy trì chức năng sản xuất insulin và hạn chế tình trạng kháng insulin – một nguyên nhân chính gây ra bệnh đái tháo đường típ 2.

Nhìn chung, các thành phần hoạt chất trong cà gai leo có thể có tác động hỗ trợ kiểm soát cân nặng thông qua cải thiện chuyển hóa lipid, giảm viêm và bảo vệ gan nhưng vẫn chưa có nghiên cứu lâm sàng chứng minh tác dụng giảm cân trực tiếp trên con người. Do đó, cà gai leo không thể thay thế các phương pháp giảm cân khoa học mà chỉ có thể đóng vai trò hỗ trợ khi kết hợp với chế độ dinh dưỡng hợp lý, vận động thường xuyên và lối sống lành mạnh.

Nhận ngay voucher Miễn phí 100% áp dụng cho Module dinh dưỡng vận động

* Voucher chỉ áp dụng cho khách hàng thăm khám lần đầu tiên tại phòng khám MedFit

Sử dụng cà gai leo như thế nào?

Tại Việt Nam, hiện chưa có bằng chứng khoa học rõ ràng hoặc phổ biến cho thấy cà gai leo (Solanum procumbens) được sử dụng rộng rãi như một thực phẩm hỗ trợ giảm cân và cũng chưa được quảng bá chính thống với tác dụng giảm béo hoặc ức chế hấp thụ mỡ. Tuy nhiên, theo một số tài liệu, cà gai leo được sử dụng dưới dạng trà thảo dược hoặc thực phẩm chức năng với các công dụng khác, chủ yếu liên quan đến hỗ trợ chức năng gan và giảm mỡ máu.

Một số hình thức sử dụng phổ biến bao gồm:

• Trà thảo dược: dùng 10-20g cà gai leo khô mỗi ngày, hãm với nước sôi trong 15-20 phút để uống.
• Viên nang hoặc cao lỏng: một số sản phẩm bào chế từ chiết xuất cà gai leo được khuyến nghị với liều 300-600mg chiết xuất mỗi ngày, tùy theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Nhận ngay voucher Miễn phí 100% áp dụng cho Module dinh dưỡng vận động

* Voucher chỉ áp dụng cho khách hàng thăm khám lần đầu tiên tại phòng khám MedFit

Rủi ro và lưu ý khi sử dụng

Mặc dù cà gai leo có đặc tính bảo vệ gan, việc sử dụng lâu dài trong nhiều tháng có thể gây tích lũy alkaloid trong gan, ảnh hưởng đến chức năng gan, đặc biệt ở người có bệnh gan mạn tính, rối loạn chuyển hoá, mắc bệnh thận mạn hoặc phụ nữ có thai và cho con bú. Một nghiên cứu khác cho thấy sử dụng chiết xuất cà gai leo trên 3 tháng không gây độc cấp tính nhưng có thể tăng men gan (AST, ALT) nếu dùng liên tục.

Ngoài ra, cà gai leo không phải là một giải pháp toàn diện cho thừa cân, béo phì. Chưa có nghiên cứu nào chỉ ra rằng uống cà gai leo có thể giúp giảm cân mà không cần thay đổi chế độ ăn uống và tập luyện.

Hiện tại, chưa có đủ bằng chứng khoa học để khẳng định rằng cà gai leo có thể giúp giảm cân trực tiếp. Các nghiên cứu chủ yếu tập trung vào cơ chế cải thiện chuyển hóa lipid, bảo vệ gan, giảm viêm và điều hòa đường huyết, từ đó có thể hỗ trợ gián tiếp trong quá trình kiểm soát cân nặng. Cần lưu ý rằng, việc sử dụng cà gai leo không thể thay thế hoàn toàn chế độ ăn uống khoa học và tập luyện hợp lý. Để giảm cân hiệu quả và bền vững, điều quan trọng nhất vẫn là xây dựng chế độ ăn uống phù hợp, duy trì mức thâm hụt calo hợp lý và kết hợp hoạt động thể chất đều đặn.

Nếu bạn đang tìm kiếm một phương pháp kiểm soát cân nặng an toàn và cá nhân hóa, hãy liên hệ ngay với MedFit. MedFit sẽ giúp bạn xây dựng một kế hoạch giảm cân khoa học, phù hợp với lối sống, sở thích và nhu cầu dinh dưỡng của riêng bạn.

Tài liệu tham khảo

1. Adam TC, Epel ES. Stress, eating and the reward system. Physiol Behav. 2007;91(4):449-458. doi:10.1016/j.physbeh.2007.04.011
2. Francis G. The biological action of saponins in animal systems: A review. Br J Nutr. 2002;88(6):587-605. doi:10.1079/BJN2002725
3. Gylling H. Plant sterols and plant stanols in the management of dyslipidaemia and prevention of cardiovascular disease. Atherosclerosis. 2019;284:93-102. doi:10.1016/j.atherosclerosis.2018.08.014
4. Hoang DT. Anti-inflammatory and metabolic effects of Solanum procumbens in obesity and metabolic syndrome. Phytother Res. 2021;35(4):1045-1053.
5. Hoque MM, Saha S, Hasan MR, et al. Nutritional and phytochemical analysis of Solanum procumbens and its potential health benefits. J Med Plants Res. 2024;18(2):45-58.
6. Hotamisligil GS. Inflammation and metabolic disorders. Nature. 2006;444(7121):860-867. doi:10.1038/nature05485
7. Kateregga J, Kim YJ, Choi YH, et al. Lipid-lowering effects of Solanum species in experimental models. J Ethnopharmacol. 2015;174:220-230.
8. Khanh NQ, Pham TM, Nguyen HV, et al. Safety assessment of long-term use of Solanum procumbens in animal models. Toxicol Rep. 2024;11:100-115.
9. Khanh PN, Bauerova K, Tuy P. Herbal medicine for the treatment of liver diseases: A review of evidence and concerns. Tạp chí Khoa học & Công nghệ, Trường Đại học Hòa Bình. 2023;8.
10. Kunkel SD, Elmore CJ, Bongers KS, et al. Ursolic acid increases skeletal muscle and brown fat and decreases diet-induced obesity, glucose intolerance, and fatty liver disease. PLoS One. 2011;6(6):e20695. doi:10.1371/journal.pone.0020695
11. Middleton E Jr, Kandaswami C, Theoharides TC. The effects of plant flavonoids on mammalian cells: Implications for inflammation, heart disease, and cancer. Pharmacol Rev. 2000;52(4):673-751.
12. Nguyen DTT. Combining a number of medicinal herbs in order to treat fatty liver disease. Int J Pharm Res. 2020;Suppl 1:2535. doi:10.31838/ijpr/2020.SP1.371
13. Nguyen HT, Nguyen T, Le T, et al. Effects of Solanum procumbens on lipid metabolism in rats. J Ethnopharmacol. 2018;215:312-320.
14. Nguyen TH. Effects of Solanum procumbens extract on non-alcoholic fatty liver disease in animal models. Liver Res. 2020;8(3):187-198.
15. Rahman MM, Shahab NB, Miah P, et al. Polyphenol-rich leaf of Aphanamixis polystachya averts liver inflammation, fibrogenesis, and oxidative stress in ovariectomized Long-Evans rats. Biomed Pharmacother. 2021;138:111530. doi:10.1016/j.biopha.2021.111530
16. Rao AV, Gurfinkel DM. The bioactivity of phytosterols: Implications for cardiovascular health. Can J Physiol Pharmacol. 2000;78(4):267-273. doi:10.1139/y00-020
17. Tithi N, Rahman MS, Islam MM, et al. Effects of Gynura procumbens on metabolic syndrome: A comparative study with Solanum procumbens. Phytother Res. 2023;37(2):235-250.
18. Wang X, Wang J, Jiang C, et al. Ursolic acid enhances brown fat thermogenesis and alleviates diet-induced obesity. Sci Transl Med. 2013;5(201):201ra119. doi:10.1126/scitranslmed.3005687
19. Zhang L, Li J, Li W, et al. Flavonoids and obesity-related chronic diseases: A review. Biosci Rep. 2021;41(1):BSR20203563. doi:10.1042/BSR20203563

Nếu bạn có thắc mắc về chủ đề giảm cân và giảm béo, vui lòng để lại câu hỏi. Đội ngũ nhân viên y tế Phòng khám MedFit sẽ hỗ trợ giải đáp.