Rạn da sau sinh: Nguyên nhân và cách điều trị

Rạn da khi đang mang thai và sau sinh là một trong những thay đổi thường gặp nhưng cũng dễ khiến phụ nữ mất đi sự tự tin, ngay cả khi họ vừa trải qua một hành trình thiêng liêng và cao cả – làm mẹ. Những vết rạn xuất hiện âm thầm trên bụng, đùi, ngực hay hông không chỉ ảnh hưởng đến vẻ ngoài mà còn khiến nhiều phụ nữ cảm thấy ngại ngùng, e dè với cơ thể chính mình. Bài viết dưới đây sẽ giúp lý giải vì sao rạn da sau sinh lại hình thành và gợi ý các phương pháp phòng ngừa và điều trị hiện đại – đặc biệt là công nghệ vi kim RF – nhằm phục hồi làn da, lấy lại sự tự tin vốn có cho người phụ nữ sau khi làm mẹ.

Rạn da khi mang thai và rạn da sau sinh là gì?

Rạn da khi mang thai, hay còn gọi là striae gravidarum (SG), là một dạng của rạn da nói chung (striae distensae), xuất hiện phổ biến trong thai kỳ, khi da bị giãn quá nhanh so với khả năng đàn hồi của các sợi collagen và elastin trong lớp trung bì. Khi các sợi này bị đứt gãy, mô liên kết dưới da bị tổn thương, tạo thành các vết sẹo dài.

Sự thay đổi hormone trong thai kỳ, đặc biệt là sự gia tăng các thụ thể estrogen, androgen và glucocorticoid, cũng làm giảm độ đàn hồi của da, khiến da trở nên dễ bị tổn thương hơn, đặc biệt khi thai nhi phát triển nhanh chóng, tạo ra sự căng giãn mạnh lên da.

Nguyên nhân gây rạn da khi mang thai là sự kết hợp của nhiều yếu tố. Di truyền đóng vai trò quan trọng, khi mẹ hoặc gia đình có tiền sử bị rạn da, khả năng mắc phải sẽ cao hơn. Ngoài ra, việc tăng cân nhanh trong thai kỳ, đặc biệt là sự thay đổi kích thước của bụng khi thai nhi phát triển, cũng làm tăng nguy cơ rạn da.

Cân nặng thai nhi cao và độ tuổi của người mẹ cũng là những yếu tố làm tăng khả năng xuất hiện rạn da. Theo các nghiên cứu, tuổi mẹ càng trẻ thì nguy cơ cao hơn sẽ gặp rạn da khi mang thai.

Rạn da ảnh hưởng đến khoảng 55-90% phụ nữ mang thai tùy theo từng nghiên cứu. Rạn da thường xuất hiện vào cuối tam cá nguyệt thứ hai và đầu tam cá nguyệt thứ ba của thai kỳ. Tuy nhiên, một nghiên cứu cho thấy 43% phụ nữ phát triển rạn da trước tuần thứ 24 của thai kỳ.

Ngoài rạn da, sau thai kỳ, phụ nữ còn có thể gặp phải các vấn đề thẩm mỹ khác như da chùng nhão, bụng chảy xệ hoặc tách cơ bụng sau sinh, tất cả đều có thể ảnh hưởng không nhỏ đến vẻ ngoài và tâm lý của các mẹ bỉm.

Hình thái và các dạng rạn da

Rạn da khi mang thai bắt đầu xuất hiện dưới dạng các dải phẳng, màu hồng đến đỏ (striae rubra hay rạn da chưa trưởng thành). Qua thời gian, các vết này sẽ trở nên nổi lên, dài hơn, rộng hơn và chuyển sang màu đỏ tím. Sau vài tháng đến vài năm, các vết rạn sẽ mờ dần và chuyển sang màu nhạt, trở thành striae alba (rạn da trưởng thành).

Những vết rạn này thường xuất hiện song song với các đường căng da, trông giống như sẹo, nhăn nheo, màu trắng và teo mô. Rạn da có thể gây ngứa, cảm giác bỏng rát và khó chịu, thường xuất hiện ở các vùng như ngực, bụng, hông và đùi.

Về mặt mô học, sự thay đổi trong rạn da khi mang thai tương tự với các vết rạn da nói chung (striae distensae). Ban đầu, các vết rạn da chủ yếu chứa các sợi đàn hồi mảnh, do sự kéo căng quá mức của da. Theo thời gian, lớp da nơi bị tổn thương sẽ trở nên mỏng dần và collagen trong lớp trung bì bị giảm đi. Các mẫu sinh thiết cho thấy sự rối loạn, rút ngắn và mỏng dần của mạng lưới sợi đàn hồi so với da bình thường.

Dù các sợi này mỏng và rối loạn nhưng chúng lại chứa nhiều tropoelastin, một dạng tiền chất của elastin. Khi tropoelastin được sản xuất không đồng bộ, các sợi elastin trong da sẽ không phát triển đầy đủ, dẫn đến mất tính đàn hồi và khiến da trở nên dễ bị tổn thương, góp phần hình thành các vết rạn.

Khi quan sát mô da rạn do mang thai và mô da rạn nói chung dưới kính hiển vi sáng cho thấy lớp biểu bì da bị làm phẳng, thiếu đi các mũi nhọn (rete ridge), tức là các cấu trúc nhô lên vốn có ở da khỏe mạnh, giúp da có độ bám dính tốt và tạo bề mặt da mịn màng. Mất các mũi nhọn này làm cho da trở nên mỏng, kém đàn hồi và dễ bị tổn thương hơn, góp phần làm các vết rạn trở nên rõ ràng hơn.

Ngoài việc mất các mũi nhọn trong lớp biểu bì da, sự teo da và gia tăng glycosaminoglycan (GAG) cũng là dấu hiệu cho thấy sự thay đổi cấu trúc và chức năng của da. Mức độ nghiêm trọng và sự phát triển của tổn thương có sự khác biệt giữa các bệnh nhân mà không phụ thuộc tuyến tính vào kích thước bụng khi mang thai, cho thấy yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của rạn da.

Cách phòng ngừa rạn da trong khi mang thai

Phòng ngừa rạn da khi mang thai có thể đạt được phần nào nhờ vào việc sử dụng các sản phẩm bôi thoa giúp cải thiện độ đàn hồi của da. Một trong những phương pháp hiệu quả là sử dụng kem chứa chiết xuất từ rau má. Rau má, hay còn gọi là Centella asiatica, có khả năng kích thích sản xuất collagen và elastin trong da, giúp da đàn hồi tốt hơn, từ đó giảm nguy cơ rạn da. Nghiên cứu đã chứng minh rằng, việc sử dụng kem này từ tuần thứ 12 của thai kỳ cho đến khi sinh có thể giảm đáng kể tỷ lệ mắc và mức độ nghiêm trọng của rạn da.

Ngoài ra, dầu olive và dầu hạnh nhân, khi được sử dụng kết hợp với massage hàng ngày, có thể giúp giảm nguy cơ hình thành rạn da. Tuy nhiên, hiệu quả chính có thể đến từ tác động của việc massage hơn là từ chính các loại dầu này.

Bên cạnh đó, kem chứa hyaluronic acid (HA) kết hợp với các vitamin và acid béo, cũng đã được chứng minh là giúp giảm tỷ lệ mắc rạn da. HA giúp kích thích sản xuất collagen và làm tăng độ đàn hồi của da, giúp da chống lại lực căng giãn và giảm thiểu nguy cơ rạn da. Việc sử dụng các sản phẩm này trong tam cá nguyệt thứ hai, kết hợp với massage nhẹ nhàng, có thể là một phương pháp phòng ngừa hiệu quả.

Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn ngừa rạn da, việc duy trì thói quen sử dụng các sản phẩm hỗ trợ và chăm sóc da đúng cách sẽ giúp giảm nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của rạn da trong thai kỳ và sau sinh.

Các phương pháp điều trị rạn da sau sinh hiện nay

Hiện có nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Tuy nhiên không có liệu pháp đơn lẻ nào có thể loại bỏ hoàn toàn những tổn thương này. Các phương pháp phổ biến giúp cải thiện tình trạng rạn da có thể bao gồm:

Bôi thoa ngoài da

Một số phương pháp bôi thoa đã được chứng minh là hiệu quả trong việc điều trị và cải thiện tình trạng rạn da. Một trong những phương pháp phổ biến là sử dụng kem chứa tretinoin, đặc biệt là các loại kem có nồng độ tretinoin 0,05% và 0,1%, được sử dụng hàng ngày trong khoảng từ 3-7 tháng.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, kem tretinoin có thể giúp cải thiện tình trạng rạn da lên đến 47% và giảm chiều dài, chiều rộng của các vết rạn từ 20-23%. Tretinoin giúp tăng cường sản xuất elastin trong lớp thượng bì và lớp hạ bì lưới của da, từ đó cải thiện độ đàn hồi và giảm sự xuất hiện của các vết rạn.

Lưu ý, tretinoin không được khuyến cáo sử dụng cho phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú do nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi và trẻ nhỏ. Phụ nữ trong giai đoạn này nên tham khảo ý kiến Bác sĩ để lựa chọn sản phẩm an toàn và phù hợp.

Ngoài ra, sự kết hợp giữa 20% glycolic acid và 10% ascorbic acid hoặc 0,05% tretinoin cũng đã được chứng minh là giúp cải thiện sự xuất hiện của rạn da, mặc dù không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa các sự kết hợp này. Glycolic acid và ascorbic acid có khả năng kích thích sản xuất collagen và giúp cải thiện kết cấu da, làm giảm sự xuất hiện của các vết rạn.

Các phương pháp bôi thoa này không chỉ giúp làm giảm các vết rạn hiện tại mà còn cải thiện độ dày của lớp biểu bì và giảm độ dày của lớp thượng bì ở các vết rạn, từ đó hỗ trợ phục hồi và làm lành da.

Huyết tương giàu tiểu cầu (PRP)

PRP là dung dịch huyết tương đậm đặc chứa nhiều yếu tố tăng trưởng và nhiều protein khác nhau, được đưa vào trong da và hoạt động bằng cách kích thích tổng hợp collagen mới, làm tăng độ đàn hồi của da. PRP có thể được sử dụng đơn trị bằng phương pháp tiêm nội bì hoặc kết hợp với RF, lăn kim, mài da vi điểm, laser để tạo ra tác dụng hiệp đồng.

Cũng giống như các phương pháp khác, số lần lặp lại tùy vào độ nặng của vết rạn và đáp ứng của mỗi người, thông thường cần lặp lại tối thiểu 3 lần, mỗi lần cách nhau 4-6 tuần, để đạt được kết quả tối ưu.

Mesotherapy các hoạt chất tăng sinh collagen và elastin

Đây là phương pháp tiêm vi điểm vào trung bì nhằm đưa trực tiếp các hoạt chất tái tạo da vào vùng rạn. Hiện nay, polynucleotide (PN) và PDLLA (poly-D, L-lactic acid) là hai chất tiêm được ứng dụng phổ biến. PN giúp kích thích tái tạo mô, tăng sinh collagen và cải thiện độ đàn hồi da; trong khi PDLLA hoạt động như một chất kích thích collagen nội sinh, làm đầy vùng lõm và phục hồi cấu trúc da rạn.

Lột da bằng hóa chất (peel da)

Đây là một quy trình tái tạo bề mặt da, sử dụng các chất bào mòn như glycolic acid, salicylic acid hoặc trichloroacetic acid bôi lên da, kích hoạt phản ứng viêm, từ đó giúp tăng sinh collagen.

Một thử nghiệm lâm sàng đã ghi nhận có sự cải thiện chiều ngang vết rạn sau lột da bằng hóa chất nhưng sẽ hiệu quả hơn khi sử dụng kết hợp với các phương pháp khác. Số lần lặp lại còn tùy vào độ nặng của vết rạn và đáp ứng lâm sàng của bệnh nhân, có thể lặp lại mỗi tháng cho đến khi vết rạn mờ đi.

Lăn kim

Là phương pháp dùng những đầu kim nhỏ tạo ra những vết thương nhỏ trên da, kích hoạt quá trình lành thương, từ đó giúp kích thích tăng sinh collagen và elastin. Thông thường, phải mất 3-6 lần điều trị trong vài tháng để có sự cải thiện rõ rệt. Một số tác dụng phụ có thể gặp là kích ứng, sưng tấy và bong tróc da.

Mài da vi điểm (microdermabrasion)

Là phương pháp mài mòn da bằng nhôm oxide, tạo những tổn thương cơ học, từ đó kích thích sản xuất collagen. Theo một đánh giá năm 2017, phương pháp này được cho là có hiệu quả trong việc cải thiện các vết rạn da sớm. Một nghiên cứu khác cho thấy rằng mài da vi điểm sẽ hiệu quả hơn khi kết hợp với tiêm PRP.

Laser

Điều trị rạn da bằng laser hiện được xem là một phương pháp can thiệp hiệu quả trong thẩm mỹ nội khoa, đặc biệt đối với các trường hợp rạn da đỏ (striae rubra) và rạn da trắng (striae alba). Nguyên lý cơ bản của phương pháp này là sử dụng năng lượng ánh sáng để tạo ra tổn thương nhiệt có kiểm soát tại lớp trung bì và hạ bì, qua đó kích thích quá trình tái cấu trúc da thông qua tăng sinh collagen và elastin.

Một số loại laser thường được sử dụng trong điều trị rạn da bao gồm laser Erbium (Er):Glass, laser CO₂ và laser Nd:YAG 1064nm. Theo các nghiên cứu, laser Er:Glass có thể cải thiện từ 50-75% mức độ rạn da trắng sau vài liệu trình, đi kèm với sự gia tăng mật độ sợi collagen và elastin trên mô bệnh học.

Laser CO₂ cũng cho hiệu quả tương tự đối với rạn da trắng, tuy nhiên thường đi kèm với cảm giác đau và cần thời gian hồi phục dài hơn. Trong khi đó, laser Nd:YAG 1064nm, với đặc tính tác động lên hệ thống mạch máu, cho thấy hiệu quả nhất định trong việc làm giảm đỏ và cải thiện cấu trúc vùng da bị rạn đỏ mới hình thành.

RF (radiofrequency)

Là phương pháp điều trị không xâm lấn hoặc xâm lấn tối thiểu, sử dụng năng lượng sóng radio tần số cao để tạo ra nhiệt có kiểm soát. Năng lượng này kích thích tổng hợp collagen và các sợi elastin trong mô liên kết, đồng thời thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào. Kết quả là cải thiện độ săn chắc, đàn hồi và làm trẻ hóa làn da, giúp làn da trở nên săn chắc và khỏe mạnh một cách tự nhiên.

Vi kim RF (microneedling RF – tần số vô tuyến kết hợp vi kim)

Là công nghệ kết hợp giữa sóng điện từ RF và kỹ thuật vi kim xâm lấn tối thiểu, mang lại hiệu quả tái tạo da vượt trội nhờ tác động đồng thời lên lớp biểu bì đến hạ bì. Trong phương pháp này, các vi kim siêu nhỏ tạo ra tổn thương vi điểm có kiểm soát trên bề mặt da, giúp kích thích cơ chế tự sửa chữa và tăng sinh collagen tự nhiên.

Đồng thời, năng lượng RF được truyền sâu qua các đầu kim vào lớp hạ bì, tạo nhiệt nội sinh làm co rút các sợi collagen hiện có và thúc đẩy hình thành sợi mới. Sự kết hợp này giúp cải thiện cấu trúc da, tăng độ săn chắc, làm mờ sẹo, nếp nhăn, rạn da và hỗ trợ điều trị các rối loạn sắc tố một cách hiệu quả mà vẫn đảm bảo an toàn sinh học cao.

Hiện nay, vi kim RF được ứng dụng rộng rãi trong da liễu thẩm mỹ, đặc biệt hiệu quả trong điều trị rạn da, kể cả rạn mới (striae rubra) và rạn lâu năm (striae alba), nhờ khả năng phục hồi mạng lưới sợi collagen và elastin bị đứt gãy, cải thiện rõ rệt độ dày và độ đều màu của vùng da tổn thương.

Công nghệ vi kim RF Morpheus8 tại RejuvLab có gì đặc biệt?

Morpheus8 là một trong những bước tiến nổi bật trong điều trị da hiện đại, đặc biệt hiệu quả đối với rạn da sau sinh – tình trạng thường gặp do tăng cân nhanh, giãn da kéo dài và thay đổi nội tiết trong thai kỳ. Công nghệ này kết hợp giữa sóng RF phân đoạn và hệ thống vi kim xâm lấn tối thiểu, đưa năng lượng nhiệt chính xác vào các lớp trung bì và hạ bì – nơi chịu tổn thương nặng nề trong quá trình mang thai và sinh nở.

Điểm đặc biệt của Morpheus8 nằm ở khả năng tác động đa tầng đồng trục với chế độ BURST mode, cho phép kiểm soát độ sâu năng lượng từ 4-7mm trong một lần phát xung. Điều này tạo nên các điểm đông tụ nhiệt chính xác trong mô đích, kích thích mạnh mẽ quá trình tăng sinh collagen, elastin và cải thiện rõ rệt cấu trúc nền của da.

So với các thiết bị vi kim RF thế hệ cũ, Morpheus8 mang lại độ an toàn cao hơn và hiệu quả sâu hơn, đặc biệt trong điều trị các vùng da rạn phức tạp như bụng, đùi, mông. Ngoài ra, đầu tip 40 kim mạ vàng của hệ thống này được thiết kế chuyên biệt cho các vùng điều trị diện rộng, tối ưu hóa hiệu quả trên các vết rạn lớn sau sinh. Nhờ đó, Morpheus8 không chỉ giúp làm mờ rạn mà còn cải thiện độ đàn hồi, làm săn chắc và đều màu vùng da bị tổn thương.

Morpheus8 là hệ thống vi kim RF đầu tiên được FDA Hoa Kỳ phê duyệt cho chỉ định co rút mô mềm – một lợi thế quan trọng khi điều trị da chùng nhão sau sinh. Công nghệ này hiện đã được ứng dụng tại hơn 70 quốc gia, trong đó nhiều người nổi tiếng như Kim Kardashian đã công khai sử dụng Morpheus8 để phục hồi vùng da bụng sau sinh, khẳng định đây là phương pháp “thay đổi cuộc chơi” trong lĩnh vực thẩm mỹ không phẫu thuật.

Tóm lại, rạn da sau sinh là tình trạng phổ biến do thay đổi nội tiết, tăng cân nhanh và tổn thương cấu trúc mô liên kết. Dù không gây nguy hiểm sức khỏe, rạn da ảnh hưởng rõ đến thẩm mỹ và tâm lý. Nhiều phương pháp điều trị đã được chứng minh hiệu quả, từ bôi thoa, PRP, mesotherapy đến laser và đặc biệt là công nghệ vi kim RF – với khả năng tái tạo sâu, cải thiện rõ rệt độ đàn hồi và cấu trúc da.

Tại RejuvLab, các liệu trình điều trị rạn da được cá thể hóa theo mức độ tổn thương và loại da, ứng dụng công nghệ vi kim RF thế hệ mới như Morpheus8, kết hợp cùng dưỡng chất phục hồi phù hợp. Đây là giải pháp toàn diện giúp phụ nữ sau sinh cải thiện tình trạng rạn da an toàn, hiệu quả và bền vững. Đừng để vết rạn sau sinh khiến hành trình làm mẹ thiếu đi sự tự tin. RejuvLab luôn sẵn sàng đồng hành, mang đến liệu trình trị liệu phù hợp – dịu nhẹ nhưng đủ sâu, để làn da được chữa lành từ bên trong.

Tài liệu tham khảo

1. Brennan M, Young G, Devane D. Topical preparations for preventing stretch marks in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2012;11(11):CD000066. Published 2012 Nov 14. doi:10.1002/14651858.CD000066.pub2
2. Karhade K, Lawlor M, Chubb H, Johnson TRB, Voorhees JJ, Wang F. Negative perceptions and emotional impact of striae gravidarum among pregnant women. Int J Womens Dermatol. 2021;7(5Part B):685-691. Published 2021 Nov 3. doi:10.1016/j.ijwd.2021.10.015
3. NHS. Stretch marks in pregnancy. [online] Available at: Stretch marks in pregnancy – NHS [Accessed 06 June 2025]
4. Korgavkar K, Wang F. Stretch marks during pregnancy: a review of topical prevention. Br J Dermatol. 2015;172(3):606-615. doi:10.1111/bjd.13426
5. Shu X, Huo W, Zou L, et al. Treatment of Stretch Marks Using a New Formulation Combining Nanofractional Radiofrequency Plus Magnetic Nanofractional Radiofrequency. Dermatol Ther (Heidelb). 2023;13(6):1277-1288. doi:10.1007/s13555-023-00926-y
6. Farahnik B, Park K, Kroumpouzos G, Murase J. Striae gravidarum: Risk factors, prevention, and management. Int J Womens Dermatol. 2016;3(2):77-85. Published 2016 Dec 6. doi:10.1016/j.ijwd.2016.11.001
7. Ud-Din S, McGeorge D, Bayat A. Topical management of striae distensae (stretch marks): prevention and therapy of striae rubrae and albae. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2016;30(2):211-222. doi:10.1111/jdv.13223
8. Yu Y, Wu H, Yin H, Lu Q. Striae gravidarum and different modalities of therapy: a review and update. J Dermatolog Treat. 2022;33(3):1243-1251. doi:10.1080/09546634.2020.1825614