Tách cơ bụng là gì và cách điều trị

Tách cơ bụng thường gặp ở phụ nữ mang thai và sau sinh, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến những người bị béo phì. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như đau lưng, khó khăn trong vận động và tăng nguy cơ thoát vị. Ngoài ra, tách cơ bụng còn có thể làm vòng bụng to ra và tăng mỡ nội tạng, đặc biệt là ở những người béo phì. Nhận thức và điều trị kịp thời tình trạng này là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng lâu dài. Trong bài viết này, MedFit sẽ cung cấp thông tin khoa học về vấn đề này nhằm giúp cộng đồng hiểu rõ hơn về tình trạng tách cơ bụng cũng như cách phòng ngừa và điều trị hiệu quả, từ đó nâng cao nhận thức và hỗ trợ những người bị ảnh hưởng nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống.

Giới thiệu về tách cơ bụng

Tách cơ bụng là gì?

Tách cơ bụng (diastasis recti) là một tình trạng các cơ bụng bị tách rời do sự gia tăng áp lực bên trong ổ bụng. Tình trạng này xảy ra khi các dải cơ trực tràng ở giữa bụng, thường nằm sát nhau, bị kéo dãn ra xa nhau, tạo ra một khe hở. Phụ nữ mang thai và sau sinh là nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất do sự căng giãn quá mức của các cơ bụng để phù hợp với sự phát triển của thai nhi. Đây là một hiện tượng phổ biến nhưng thường bị bỏ qua hoặc hiểu lầm. Theo nghiên cứu của Benjamin và cộng sự vào năm 2014, tỷ lệ phụ nữ mang thai bị tách cơ bụng có thể lên đến 60%.

Ngoài ra, tình trạng này cũng có thể xảy ra ở nam giới và những người béo phì. Béo phì làm tăng áp lực trong ổ bụng, góp phần làm tách rời các cơ bụng. Những người thường xuyên gặp phải vấn đề ăn không tiêu cũng có nguy cơ cao hơn do áp lực từ việc tiêu hóa và căng chướng bụng. Hiểu rõ về tách cơ bụng là bước đầu tiên và cũng rất quan trọng để có thể nhận diện và điều trị kịp thời nhằm ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra.

Tác động của tình trạng này đến sức khỏe và cuộc sống hàng ngày

Tách cơ bụng có thể làm tình trạng béo phì trở nên trầm trọng hơn, vòng bụng to ra và tăng mỡ nội tạng. Khi các cơ bụng bị yếu và tách ra, khả năng giữ và hỗ trợ các cơ quan bên trong giảm đi, dẫn đến việc tích tụ mỡ nhiều hơn ở vùng bụng. Điều này không chỉ làm tăng vòng bụng mà còn có thể liên quan đến tình trạng béo bụng (abdominal obesity), một yếu tố nguy cơ quan trọng của các bệnh lý tim mạch và chuyển hóa.

Một nghiên cứu của Parker và cộng sự vào năm 2019 cho thấy tách cơ bụng có thể dẫn đến việc phân phối mỡ không đồng đều với sự gia tăng mỡ nội tạng và mỡ dưới da ở vùng bụng. Điều này có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như đái tháo đường típ 2, tăng huyết áp và các bệnh lý tim mạch.

Như vậy, tách cơ bụng không chỉ là một vấn đề thẩm mỹ mà còn có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe tổng quát và chất lượng cuộc sống. Việc nhận thức và quản lý tình trạng này là rất quan trọng để duy trì sức khỏe và sự tự tin trong cuộc sống hàng ngày.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây nên tách cơ bụng

Nguyên nhân

• Mang thai và sinh đẻ: mang thai là nguyên nhân phổ biến nhất gây tách cơ bụng. Trong thời kỳ mang thai, tử cung phát triển và tạo áp lực lên các cơ bụng làm tách rời chúng. Nghiên cứu của Mota và cộng sự vào năm 2015 cho thấy rằng tách cơ bụng xảy ra ở 39% phụ nữ trong ba tháng cuối thai kỳ và 32% phụ nữ sau sinh. Nghiên cứu của Benjamin và cộng sự vào năm 2014 cho thấy gần 60% phụ nữ mang thai có thể bị tách cơ bụng.
• Tăng cân nhanh chóng hoặc béo phì: tăng cân đột ngột hoặc béo phì cũng có thể gây áp lực lên các cơ bụng, dẫn đến tình trạng tách cơ bụng. Theo nghiên cứu của Spitznagle và cộng sự vào năm 2007, phụ nữ có chỉ số BMI cao có nguy cơ bị tách cơ bụng cao hơn.
• Tập luyện thể thao sai cách hoặc quá sức: thực hiện các bài tập cơ bụng sai kỹ thuật hoặc quá mức có thể làm gia tăng áp lực lên các cơ bụng, dẫn đến tình trạng tách cơ bụng. Việc tập luyện không đúng cách cũng có thể gây ra các tổn thương khác cho cơ bụng và vùng lưng.
• Các bệnh lý liên quan: thoát vị, đặc biệt là thoát vị rốn, có thể gây áp lực lên cơ bụng và làm tăng nguy cơ bị tách cơ bụng.

Yếu tố nguy cơ

• Giới tính: phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ mang thai và sau sinh có nguy cơ bị tách cơ bụng cao hơn. Điều này liên quan đến sự gia tăng áp lực trong ổ bụng do mang thai và sinh đẻ.
• Di truyền: yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định nguy cơ tách cơ bụng.
• Tuổi tác: nguy cơ tách cơ bụng tăng lên theo tuổi tác do sự giảm dần độ đàn hồi và sức mạnh của các cơ ở vùng bụng. Người lớn tuổi thường dễ bị tách cơ bụng hơn do cơ bụng yếu đi và dễ bị tổn thương hơn.

Triệu chứng và phương pháp chẩn đoán tách cơ bụng

Triệu chứng

• Tăng vòng bụng và mỡ nội tạng: ở những người béo phì, tách cơ bụng có thể dẫn đến việc tăng vòng bụng và tích tụ mỡ nội tạng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường và các rối loạn chuyển hóa khác.
• Khó khăn trong tiêu hóa và căng chướng bụng: những người bị tách cơ bụng và béo phì thường gặp khó khăn trong tiêu hóa, dẫn đến cảm giác căng chướng bụng và khó chịu sau khi ăn. Tình trạng này có thể làm nặng thêm các triệu chứng tách cơ bụng và ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.
• Khó chịu ở vùng bụng: cảm giác khó chịu hoặc đau ở vùng bụng, đặc biệt khi thực hiện các hoạt động đòi hỏi sự căng cơ bụng như nâng đồ nặng, ho hoặc cúi xuống. Nhiều người cảm thấy vùng bụng trở nên căng tức hoặc yếu hơn bình thường, gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày và giảm hiệu quả tập luyện. Dấu hiệu đặc trưng của tách cơ bụng là khi căng cơ, có thể thấy rõ rãnh hoặc khoảng cách giữa các cơ bụng, đặc biệt khi nằm ngửa và nâng đầu lên.

Phương pháp chẩn đoán

• Khám lâm sàng bởi Bác sĩ chuyên khoa: Bác sĩ có thể chẩn đoán tách cơ bụng thông qua việc thăm khám lâm sàng, kiểm tra sự tách rời của cơ bụng khi bệnh nhân căng cơ. Thông thường, Bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân nằm ngửa, gập đầu và vai lên để xác định mức độ tách rời của các cơ bụng.
• Sử dụng siêu âm hoặc chụp CT: để xác định chính xác mức độ tổn thương và độ tách rời của các cơ bụng, Bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp hình ảnh như siêu âm hoặc chụp CT. Nghiên cứu của Mota và cộng sự vào năm 2013 cho thấy rằng siêu âm là một phương pháp hiệu quả để đo lường độ tách rời của các cơ bụng ở phụ nữ sau sinh.

Tác động tiêu cực của tách cơ bụng

Ảnh hưởng đến sức khỏe

Tách cơ bụng không chỉ gây đau và khó chịu liên tục, đặc biệt khi thực hiện các hoạt động đòi hỏi sự tham gia của cơ bụng, mà còn làm giảm khả năng vận động và tăng nguy cơ chấn thương. Việc tách rời các cơ bụng có thể dẫn đến thoát vị, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.

Đặc biệt, tách cơ bụng góp phần làm tăng vòng bụng và tích tụ mỡ nội tạng, nhất là ở những người béo phì. Sự tích tụ mỡ nội tạng này không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng như bệnh tim mạch, đái tháo đường và các rối loạn chuyển hóa khác, gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Ảnh hưởng đến tâm lý

Tách cơ bụng ảnh hưởng lớn đến tâm lý của người bệnh. Nhiều người, đặc biệt là phụ nữ sau sinh, cảm thấy tự ti về ngoại hình khi thấy rõ rãnh bụng và sự tách rời của các cơ, dẫn đến lo lắng, trầm cảm và giảm sút sự tự tin. Các vấn đề tâm lý này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và tinh thần của người bệnh, khiến họ tránh tham gia các hoạt động xã hội, giảm khả năng làm việc và giao tiếp cũng như gặp khó khăn trong việc duy trì một cuộc sống bình thường.

Nghiên cứu của Sperstad và cộng sự vào năm 2016 đã chỉ ra rằng phụ nữ bị tách cơ bụng thường gặp phải các vấn đề tâm lý và giảm chất lượng cuộc sống đáng kể.

Phương pháp điều trị tách cơ bụng

Phương pháp không phẫu thuật

• Tập thể dục: các bài tập tập trung vào việc tăng cường sức mạnh cơ bụng và cải thiện độ đàn hồi của cơ bụng có thể giúp giảm tình trạng này. Một số bài tập hiệu quả bao gồm bài tập Kegel, plank và các bài tập cơ bụng khác. Nghiên cứu của Benjamin và cộng sự vào năm 2014 cho thấy rằng các bài tập thể dục được thiết kế đặc biệt có thể giảm đáng kể độ tách rời của cơ bụng ở phụ nữ sau sinh.
• Sử dụng công nghệ EMS hoặc HIFEM: EMS và HIFEM là các phương pháp không xâm lấn giúp kích thích cơ bụng, tăng cường sức mạnh và cải thiện độ đàn hồi của cơ bắp. EMS sử dụng các dòng điện để kích thích các cơ bụng co lại, trong khi HIFEM sử dụng sóng điện từ cường độ cao để kích thích các cơn co cơ siêu tối đa, giúp cải thiện tình trạng tách cơ bụng một cách hiệu quả. Các nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng EMS và HIFEM có thể tăng cường hiệu quả của các bài tập phục hồi chức năng và giúp giảm tình trạng tách rời của cơ bụng.

• Sử dụng đai nẹp bụng: đai nẹp bụng có thể giúp hỗ trợ các cơ bụng và giảm áp lực lên chúng. Việc sử dụng đai nẹp bụng có thể làm giảm triệu chứng đau và cải thiện khả năng vận động hàng ngày. Theo một số nghiên cứu, việc sử dụng đai nẹp bụng kết hợp với các bài tập cơ bụng có thể mang lại kết quả tốt hơn so với chỉ tập luyện đơn thuần.

Phương pháp phẫu thuật

Phẫu thuật thường được xem xét khi các phương pháp không phẫu thuật không mang lại hiệu quả hoặc khi tình trạng tách cơ bụng gây ra các biến chứng nghiêm trọng như thoát vị. Theo nghiên cứu của Parker và cộng sự vào năm 2009, phẫu thuật có thể giúp tái tạo cấu trúc cơ bụng và cải thiện chức năng của chúng.

Có nhiều phương pháp phẫu thuật để điều trị tách cơ bụng, bao gồm phẫu thuật mở và phẫu thuật nội soi. Phẫu thuật nội soi thường ít xâm lấn hơn và có thời gian phục hồi nhanh hơn so với phẫu thuật mở. Kết quả của phương pháp này thường rất khả quan với tỷ lệ thành công cao và cải thiện đáng kể về mặt thẩm mỹ và chức năng.

Cách phòng ngừa tách cơ bụng

• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: chế độ ăn uống cân đối và giàu dinh dưỡng có thể giúp duy trì cân nặng khỏe mạnh và giảm nguy cơ tách cơ bụng. Bổ sung đủ protein, vitamin và khoáng chất cần thiết cho sự phát triển và phục hồi cơ bắp.
• Tập thể dục đúng cách: thực hiện các bài tập thể dục đúng kỹ thuật và phù hợp với thể trạng của mỗi người, tránh các bài tập gây áp lực quá lớn lên cơ bụng và luôn giữ tư thế đúng khi tập luyện.
• Kiểm soát cân nặng và tránh tăng cân đột ngột: duy trì cân nặng ở mức hợp lý và tránh tăng cân nhanh chóng để giảm áp lực lên cơ bụng.
• Chăm sóc cho phụ nữ sau sinh: sau khi sinh, phụ nữ nên tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc sức khỏe, bao gồm việc thực hiện các bài tập phục hồi chức năng cơ bụng theo chỉ dẫn của Bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu.

Tách cơ bụng là một tình trạng phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ sau sinh và những người béo phì, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe và tâm lý nghiêm trọng. Việc nhận biết và điều trị sớm tình trạng này là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các phương pháp điều trị bao gồm các phương pháp không phẫu thuật và phẫu thuật, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nhu cầu cá nhân của bệnh nhân. Hãy chủ động phòng ngừa tách cơ bụng thông qua chế độ dinh dưỡng hợp lý, tập thể dục đúng cách và kiểm soát cân nặng, đặc biệt là duy trì vòng eo ở mức hợp lý. 

Nếu bạn đang gặp phải tình trạng này, hãy đến MedFit để nhận được sự tư vấn từ đội ngũ chuyên gia tận tâm và nhiệt tình. MedFit mang lại các giải pháp điều trị không xâm lấn với công nghệ hiện đại, giúp bạn lấy lại vóc dáng và cải thiện sức khỏe một cách nhanh chóng và an toàn.

Tài liệu tham khảo

1. Benjamin DR, van de Water AT, Peiris CL. “Effects of exercise on diastasis of the rectus abdominis muscle in the antenatal and postnatal periods: a systematic review“. Physiotherapy. 2014 Mar;100(1):1-8. doi: 10.1016/j.physio.2013.08.005. Epub 2013 Oct 5. PMID: 24268942
2. Keeler J, Albrecht M, et al. “Diastasis recti abdominis: a survey of women’s health specialists for current physical therapy clinical practice for postpartum women“. The Journal of Women’s & Pelvic Health Physical Therapy, 36(3), 131-142
3. Da Mota PGF, Pascoal AGBA, et al. “Prevalence and risk factors of diastasis recti abdominis from late pregnancy to 6 months postpartum, and relationship with lumbo-pelvic pain“. Manual therapy, 20(1), 200-205
4. Mota P, Pascoal AG, et al. “Test-retest and intrarater reliability of 2-dimensional ultrasound measurements of distance between rectus abdominis in women“. Journal of orthopaedic & sports physical therapy, 42(11), 940-946
5. Parker MA, Millar LA, Dugan SA. “Diastasis rectus abdominis and lumbo-pelvic pain and dysfunction-are they related?“. The Journal of Women’s & Pelvic Health Physical Therapy, 33(2), 15-22
6. Spitznagle TM, Leong FC, Van Dillen LR. “Prevalence of diastasis recti abdominis in a urogynecological patient population“. International urogynecology journal, 18, 321-328
7. Sperstad JB, Tennfjord MK, et al. “Diastasis recti abdominis during pregnancy and 12 months after childbirth: prevalence, risk factors and report of lumbopelvic pain“. British journal of sports medicine, 50(17), 1092-1096