Béo bụng dưới là gì và cách điều trị

Béo bụng dưới là vấn đề phổ biến hiện nay, đặc biệt là ở nhóm tuổi trung niên, ảnh hưởng cả về thẩm mỹ lẫn sức khỏe. Bài viết này nhằm mục tiêu phân tích nguyên nhân của tình trạng béo bụng dưới, những tác hại sức khỏe có thể gặp phải và các phương pháp giảm cân hiệu quả. Thông qua đó, người đọc sẽ có cái nhìn rõ ràng hơn về cách kiểm soát và cải thiện tình trạng mỡ bụng dưới.

Béo bụng dưới là gì?

Béo bụng dưới là tình trạng tích tụ mỡ thừa ở khu vực phía dưới rốn, thường là phần bụng dưới và quanh hông. Phần lớn mỡ tích tụ ở bụng dưới là mỡ dưới da, vì là mỡ nằm ngay dưới da nên dễ thấy và dễ cảm nhận khi chạm vào. Mỡ dưới da không gây nguy hại trực tiếp đến sức khỏe như mỡ nội tạng nhưng lại ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ. Tình trạng này có thể xảy ra ở cả người thừa cân, béo phì hoặc thậm chí ở những người trung niên có cân nặng bình thường nhưng mỡ tập trung ở vùng bụng dưới.

Nguyên nhân của béo bụng dưới

Béo bụng dưới xuất hiện do nhiều yếu tố khác nhau, từ chế độ ăn uống, lối sống đến sự thay đổi hormone. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:

Yếu tố di truyền

Di truyền đóng một vai trò quan trọng trong việc phân bố mỡ dưới da, bao gồm cả mỡ bụng dưới. Nghiên cứu của Smith và cộng sự (2020) đã chỉ ra rằng một số người có xu hướng tích tụ mỡ ở vùng bụng dưới do gen quy định cách cơ thể họ lưu trữ mỡ. Yếu tố di truyền có thể khiến việc giảm mỡ bụng dưới trở nên khó khăn hơn đối với một số người, ngay cả khi họ có chế độ ăn uống và tập luyện hợp lý.

Hormone

Estrogen là hormone quan trọng ở nữ giới có tác động lớn đến việc tích tụ mỡ dưới da hay mỡ bụng dưới. Trong giai đoạn tuổi sinh sản, estrogen giúp tập trung mỡ dưới da vào các vùng như đùi, mông và bụng dưới. Mỡ này không chỉ phục vụ cho việc duy trì năng lượng mà còn chuẩn bị cho cơ thể thực hiện các chức năng sinh sản như mang thai và cho con bú.

Cortisol là một hormone do tuyến thượng thận sản xuất cũng ảnh hưởng đến sự tích tụ mỡ. Cortisol tác động trực tiếp đến việc tích trữ mỡ nội tạng ở bụng trên nhưng cũng ảnh hưởng gián tiếp đến mỡ dưới da ở bụng dưới. Cortisol tăng cao sẽ kích thích cảm giác thèm ăn, đặc biệt là thực phẩm nhiều calo và ít dinh dưỡng, khiến mỡ tích tụ. Ngoài ra, cortisol làm giảm chất lượng giấc ngủ và tăng căng thẳng, cả hai yếu tố này đều góp phần làm tích tụ mỡ.

Hormone tăng trưởng (GH) đóng vai trò quan trọng trong quá trình đốt mỡ và duy trì khối lượng cơ, đặc biệt thông qua việc thúc đẩy sản xuất IGF-1 (insulin-like growth factor-1). GH, hoạt động mạnh nhất trong giấc ngủ sâu, giúp tăng cường trao đổi chất, đốt mỡ và duy trì cơ bắp. Mặc dù GH có tác động mạnh hơn với mỡ nội tạng, nó cũng giúp giảm mỡ dưới da, bao gồm cả mỡ bụng dưới, đặc biệt khi cơ thể có giấc ngủ chất lượng và không bị căng thẳng. Khi nồng độ GH suy giảm do tuổi tác hoặc thiếu ngủ, khả năng duy trì cơ và đốt mỡ giảm khiến mỡ dễ dàng tích tụ hơn.

Lối sống ít vận động

Khi cơ thể không vận động đủ, thường găp ở lứa tuổi trung niên, lượng calo dư thừa không được đốt cháy sẽ chuyển hóa thành mỡ tích tụ dần, trong đó có béo bụng dưới. Lối sống ngồi nhiều như ngồi làm việc trước máy tính, xem TV, lái xe, ít di chuyển khiến cơ thể không có cơ hội tiêu hao năng lượng, dẫn đến tình trạng mỡ bụng ngày càng tăng.

Chế độ ăn uống không lành mạnh

Chế độ ăn uống chứa nhiều đường, tinh bột tinh chế và chất béo bão hòa là yếu tố chính góp phần gây ra tình trạng béo bụng dưới. Các thực phẩm như bánh kẹo, nước ngọt có ga, bánh mì trắng, đồ chiên rán và thức ăn nhanh không chỉ cung cấp lượng calo cao mà còn thiếu hụt chất dinh dưỡng cần thiết. Nếu không thay đổi thói quen ăn uống và lối sống, việc kiểm soát mỡ bụng dưới trở nên rất khó khăn.

Stress và giấc ngủ kém

Căng thẳng kéo dài và thiếu ngủ cũng có thể dẫn đến sự tích tụ mỡ. Khi cơ thể căng thẳng, nồng độ cortisol tăng cao làm tăng khả năng tích trữ mỡ. Bên cạnh đó, giấc ngủ kém chất lượng và không đủ giấc có thể làm rối loạn các hormone điều chỉnh cảm giác no và đói, dẫn đến việc ăn uống không kiểm soát và tăng cân.

Tác hại sức khỏe của béo bụng dưới

Mặc dù ít có khả năng ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng và nguy hiểm bằng béo bụng trên, béo bụng dưới vẫn có những tác động tiêu cực đến tâm lý và sức khỏe, bao gồm:

Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý

Ngoại hình và sự tự tin cá nhân bị ảnh hưởng bởi sự tích tụ mỡ bụng dưới, thường rõ ràng hơn ở lứa tuổi trung niên. Nhiều người cảm thấy căng thẳng, lo lắng và mất tự tin khi đối diện với tình trạng béo bụng dưới, điều này có thể dẫn đến rối loạn tâm lý như lo âu và trầm cảm. Những vấn đề về hình thể và áp lực xã hội về ngoại hình có thể làm tăng cảm giác tự ti, từ đó tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tinh thần.

Tăng nguy cơ viêm mạn tính và kháng insulin

Mỡ dưới da vùng bụng dưới có thể gây kháng insulin và viêm mạn tính thông qua cơ chế phức tạp, liên quan đến các phản ứng viêm và rối loạn chức năng mô mỡ. Khi tích tụ nhiều, mỡ dưới da bắt đầu tiết ra các cytokine gây viêm như IL-6 và IL-15 cùng với một số chất hóa học khác, gây ra phản ứng viêm mạn tính trong cơ thể. Dù mức độ viêm do mỡ dưới da thấp hơn so với mỡ nội tạng, mỡ bụng dưới khi tích tụ nhiều vẫn có thể gây viêm mạn tính, góp phần vào nguy cơ các bệnh lý viêm và chuyển hóa.

Ngoài ra, mỡ dưới da có thể làm suy giảm khả năng điều hòa insulin của cơ thể. Khi các cytokine viêm được sản sinh quá mức sẽ gây ảnh hưởng đến cách insulin hoạt động trên các mô cơ, gan và mô mỡ, làm giảm độ nhạy insulin. Kết quả là cơ thể phải tiết nhiều insulin hơn để duy trì đường huyết, dẫn đến tình trạng kháng insulin. Kháng insulin và tình trạng viêm mạn tính này cùng tạo ra một vòng xoáy luẩn quẩn, khiến cơ thể dễ mắc các bệnh chuyển hóa như đái tháo đường típ 2, xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch.

Phương pháp giảm cân hiệu quả cho béo bụng dưới

Mỡ bụng dưới thường đáp ứng chậm hơn với các phương pháp giảm cân toàn thân so với mỡ bụng trên. Mỡ bụng trên hay mỡ nội tạng nằm xung quanh các cơ quan, có tính chất trao đổi chất nhanh hơn, dễ giảm hơn thông qua tập luyện và chế độ ăn uống. Ngược lại, mỡ dưới da ở bụng dưới là lớp mỡ dự trữ lâu dài, khó bị đốt cháy và cần nhiều thời gian hơn để giảm. Tuy nhiên, cả hai loại béo bụng đều có thể giảm khi áp dụng phương pháp giảm cân toàn diện.

Giảm mỡ bụng dưới, chủ yếu là mỡ dưới da cần phương pháp toàn diện kết hợp giữa giảm cân toàn thân và các phương pháp nhắm trực tiếp vào vùng mỡ này. Điều quan trọng là giảm tổng lượng calo trong cơ thể thông qua chế độ ăn uống và tập luyện, nhưng việc sử dụng các phương pháp công nghệ cao để giảm mỡ cục bộ tại bụng dưới sẽ mang lại hiệu quả nhanh chóng và rõ rệt hơn.

Phương pháp giảm cân toàn thân bao gồm:

• Chế độ ăn uống tăng cường thực phẩm giàu chất xơ, protein và giảm đường, tinh bột.
• Tập luyện các bài tập aerobic và HIIT giúp đốt mỡ toàn thân.
• Quản lý căng thẳng giúp giảm cortisol bằng phương pháp thiền hay yoga.
• Ngủ đủ giấc 7-8 tiếng giúp điều hòa hormone và giảm mỡ hiệu quả.
• Điều trị bằng thuốc chỉ khi có sự tham vấn và chỉ định của Bác sĩ.

Phương pháp giảm mỡ khu trú bằng công nghệ cao bao gồm:

• Hút mỡ: là phương pháp xâm lấn, thường được thực hiện đối với những trường hợp có lượng mỡ thừa lớn và cần loại bỏ ngay lập tức. Hút mỡ mang lại kết quả rõ rệt nhưng có nguy cơ biến chứng và đòi hỏi quá trình phục hồi lâu dài hơn. Ngoài ra, nếu không được thực hiện cẩn thận, hút mỡ có thể gây biến dạng da với bề mặt lồi lõm, kém thẩm mỹ.

• Quang đông hủy mỡ: là một trong những phương pháp không xâm lấn phổ biến nhất để giảm mỡ khu trú. Quang đông hủy mỡ hoạt động bằng cách làm đông cứng các tế bào mỡ ở vùng bụng dưới nhiệt độ thấp, sau đó cơ thể sẽ tự động loại bỏ các tế bào mỡ chết qua hệ thống bạch huyết. Công nghệ này thường được sử dụng để giảm mỡ tại các vùng như bụng trên, bụng dưới, eo và đùi.

• Sóng RF (radiofrequency – tần số vô tuyến): sử dụng sóng tần số cao để làm nóng các lớp mỡ dưới da, từ đó kích thích quá trình tiêu hủy mỡ thừa và tăng cường sản xuất collagen, giúp da săn chắc và giảm mỡ hiệu quả. Sóng RF được sử dụng để điều trị mỡ thừa vùng bụng dưới, bụng trên và các khu vực mỡ lỏng lẻo. Ngoài ra, sóng RF còn giúp cải thiện tình trạng da bị chảy xệ sau khi giảm mỡ.

• Laser hủy mỡ: sử dụng năng lượng ánh sáng laser để làm tan chảy các tế bào mỡ. Sau khi mỡ bị hóa lỏng, cơ thể sẽ tự loại bỏ qua hệ bài tiết tự nhiên. Laser thường được sử dụng để giảm mỡ tại các khu vực khó xử lý như bụng dưới, mỡ vùng hông và eo, giúp tạo hình vóc dáng mà không cần phẫu thuật. Phương pháp này thường an toàn và ít gây đau.

• Sóng siêu âm: sử dụng sóng siêu âm tần số cao để tạo ra các vi bọt trong mô mỡ, từ đó phá vỡ màng tế bào mỡ và loại bỏ khỏi cơ thể qua hệ bài tiết. Phương pháp này hiệu quả cho những vùng mỡ cục bộ như bụng dưới, mông và đùi, đặc biệt nó giúp làm mỏng lớp mỡ dưới da mà không làm tổn thương các mô xung quanh.

• Siêu âm hội tụ cường độ cao (HIFU – high-intensity focused ultrasound): sử dụng sóng siêu âm cường độ cao để tập trung năng lượng vào một vùng cụ thể dưới da, từ đó tạo ra nhiệt độ cao tại vùng điều trị. HIFU có khả năng phá hủy các tế bào mỡ vĩnh viễn mà không ảnh hưởng đến các mô xung quanh. Đồng thời, phương pháp này còn kích thích sản xuất collagen, giúp làm săn chắc da sau khi giảm mỡ. HIFU phù hợp với các vùng mỡ cứng đầu ở bụng, giúp giảm mỡ hiệu quả và săn chắc da.

• HIFEM (high-intensity focused electromagnetic): sử dụng từ trường cường độ cao để kích thích các cơ tại vùng điều trị hoạt động mạnh mẽ, tạo ra các cơn co cơ sâu mà không cần vận động. Mỗi phiên điều trị có thể gây ra hàng nghìn cơn co cơ, giúp đốt cháy mỡ và tăng cơ bắp cùng lúc. HIFEM đặc biệt hiệu quả cho việc giảm mỡ và làm săn chắc cơ bụng, mông và đùi. Công nghệ này không chỉ giúp giảm mỡ mà còn đồng thời tăng cường sức mạnh cơ bắp, tạo dáng săn chắc rõ rệt.

• EMS (electrical muscle stimulation): sử dụng các dòng điện nhỏ để kích thích cơ bắp co bóp, mô phỏng quá trình tập luyện cơ. Mặc dù không trực tiếp tiêu hủy mỡ, EMS giúp cơ bắp phát triển và săn chắc, hỗ trợ việc giảm mỡ thông qua tăng cường trao đổi chất và cải thiện cấu trúc cơ thể. EMS thường được kết hợp trong các chương trình tập luyện để tăng cường hiệu quả giảm cân và săn chắc cơ thể.

Mặc dù ít có khả năng ảnh hưởng và tích mỡ đến các cơ quan nội tạng bằng béo bụng trên, béo bụng dưới vẫn có những tác động tiêu cực đến tâm lý và sức khỏe, bao gồm sự ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý, tăng nguy cơ kháng insulin và viêm mạn tính. Để giảm mỡ bụng dưới một cách hiệu quả, cần thực hiện một phương pháp toàn diện, bao gồm chế độ dinh dưỡng hợp lý, hoạt động thể chất thường xuyên và kết hợp với các công nghệ tiên tiến nhằm mang lại vòng bụng săn chắc hơn.

Tại MedFit, Phòng khám giảm cân đa mô thức, chúng tôi cung cấp các giải pháp giảm cân toàn diện với sự hỗ trợ từ đội ngũ Bác sĩ chuyên khoa và chuyên gia dinh dưỡng giàu kinh nghiệm. Hãy liên hệ với MedFit để được tư vấn và xây dựng một kế hoạch giảm cân phù hợp nhất với bạn.

Tài liệu tham khảo

1. Patel P, Abate N. “Role of subcutaneous adipose tissue in the pathogenesis of insulin resistance“. J Obes. 2013;2013:489187. doi:10.1155/2013/489187
2. Jonas MI, Kurylowicz A, et al. “Interleukins 6 and 15 Levels Are Higher in Subcutaneous Adipose Tissue, but Obesity Is Associated with Their Increased Content in Visceral Fat Depots“. Int J Mol Sci. 2015;16(10):25817-25830. Published 2015 Oct 28. doi:10.3390/ijms161025817
3. Kiedrowicz M, Duchnik E, et al. “Early and Long-Term Effects of Abdominal Fat Reduction Using Ultrasound and Radiofrequency Treatments“. Nutrients. 2022;14(17):3498. Published 2022 Aug 25. doi:10.3390/nu14173498
4. Abebe S, Gebru G, et al. “Risk factors associated with congenital anomalies among newborns in southwestern Ethiopia: A case-control study“. PLoS One. 2021;16(1):e0245915. Published 2021 Jan 28. doi:10.1371/journal.pone.0245915