Đau dạ dày mạn tính có giảm cân được không?

Giảm cân là điều cần thiết với nhiều người thừa cân nhưng với những ai đang sống chung với đau dạ dày mạn tính, việc này lại trở thành một thách thức không nhỏ. Chỉ cần bỏ một bữa, ăn không đúng giờ hay lỡ dùng món khó tiêu là cơn đau lại kéo đến. Vậy người bị đau dạ dày mạn tính có giảm cân được không? Làm sao để vừa kiểm soát cân nặng vừa không khiến dạ dày phản đối? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ mối liên hệ giữa cân nặng và sức khỏe tiêu hóa, đồng thời gợi ý hướng giảm cân an toàn, không làm dạ dày tổn thương thêm.

Lợi ích khi giảm cân ở người có bệnh dạ dày mạn tính

Không ít người mắc bệnh dạ dày mạn tính cảm thấy bối rối khi cân nặng tăng cao, nhưng lại e ngại việc ăn kiêng hay giảm cân sẽ làm tình trạng đau dạ dày trở nên tồi tệ hơn. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nếu được thực hiện đúng cách, giảm cân không chỉ an toàn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho hệ tiêu hóa.

Giảm áp lực lên dạ dày và cơ vòng thực quản dưới

Một trong những nguyên nhân khiến các triệu chứng như đầy bụng, trào ngược hoặc ợ chua trở nên nghiêm trọng ở người thừa cân là do áp lực ổ bụng tăng cao. Cân nặng dư thừa, đặc biệt là mỡ vùng bụng, có thể làm tăng áp lực lên cơ vòng thực quản dưới, từ đó gây trào ngược dịch vị dạ dày lên thực quản.

Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Tiêu hóa (Gastroenterology) cho thấy, chỉ cần giảm từ 5-10% trọng lượng cơ thể đã giúp cải thiện rõ rệt tình trạng trào ngược dạ dày thực quản (GERD) ở phần lớn người bệnh.

Giảm phản ứng viêm và cải thiện chức năng tiêu hóa

Tình trạng béo phì có liên quan đến phản ứng viêm mạn tính trong toàn cơ thể, bao gồm cả ở niêm mạc dạ dày. Khi giảm cân, mức độ viêm toàn thân giảm theo, từ đó góp phần cải thiện triệu chứng của các bệnh lý dạ dày mạn tính như viêm dạ dày, loét hoặc rối loạn tiêu hóa chức năng.

Một số tài liệu y khoa cho biết, giảm cân giúp tăng cường lưu thông máu đến các cơ quan tiêu hóa và hỗ trợ phục hồi lớp niêm mạc bị tổn thương.

Điều chỉnh lối sống có lợi cho dạ dày

Phần lớn các chương trình giảm cân hiệu quả hiện nay đều không khuyến khích cắt giảm bữa ăn hoặc nhịn đói. Thay vào đó, chế độ ăn được thiết kế phù hợp, ưu tiên thực phẩm dễ tiêu và hạn chế chất kích thích, vốn là các nguyên tắc cốt lõi trong kiểm soát bệnh dạ dày.

Đồng thời, việc luyện tập thể dục nhẹ nhàng, điều độ như đi bộ sau ăn cũng giúp thúc đẩy nhu động ruột và giảm áp lực lên dạ dày.

Tác động tích cực đến tâm lý

Người bệnh dạ dày thường có biểu hiện lo âu hoặc stress kéo dài, điều này càng làm rối loạn tiết acid dạ dày và làm chậm phục hồi. Trong khi đó, giảm cân và cải thiện vóc dáng thường mang lại cảm giác kiểm soát tốt hơn, giảm lo lắng và góp phần ổn định hoạt động của hệ tiêu hóa qua trục não ruột (gut-brain axis).

Người bị đau dạ dày mạn tính có giảm cân được không?

Việc giảm cân ở người mắc bệnh dạ dày mạn tính thường gây ra nhiều băn khoăn. Trên thực tế, không ít người có xu hướng trì hoãn hoặc từ chối kế hoạch giảm cân vì lo ngại ảnh hưởng đến sức khỏe tiêu hóa.

Người bị đau dạ dày thường e ngại việc giảm cân

Người đau dạ dày mạn tính thường gặp tình trạng đầy bụng, cồn cào khi đói, khó chịu sau ăn. Những triệu chứng này khiến họ lo sợ việc giảm khẩu phần hoặc thay đổi thói quen ăn uống sẽ khiến bệnh nặng hơn.

Ngoài ra, một số người từng thử giảm cân bằng cách nhịn ăn, uống detox hoặc ăn kiêng cực đoan và sau đó bị đau dữ dội vùng thượng vị, nên họ càng cảm thấy việc giảm cân là điều không phù hợp với bệnh lý của mình.

Tâm lý phổ biến là cần ăn đủ để lót dạ và tránh cơn đau. Tuy nhiên, quan điểm này dễ khiến người bệnh duy trì chế độ ăn sai lệch, nhiều tinh bột nhanh và chất béo, vô tình làm bệnh khó kiểm soát hơn.

Người đau dạ dày vẫn có thể giảm cân nếu đúng phương pháp

Điều quan trọng là hiểu rằng giảm cân không có nghĩa là nhịn ăn hay cắt giảm một cách cực đoan. Các nghiên cứu đã cho thấy rằng, giảm cân theo hướng điều chỉnh dinh dưỡng hợp lý, ăn uống đều đặn và tăng vận động vừa sức hoàn toàn có thể thực hiện ở người mắc bệnh dạ dày mạn tính, thậm chí còn mang lại nhiều lợi ích như đã nêu trên.

Thực tế lâm sàng cũng cho thấy những người thừa cân, dù có bệnh lý nền tiêu hóa, vẫn có thể giảm cân hiệu quả và an toàn nếu có sự đồng hành của Bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng. Điều này không chỉ cải thiện vóc dáng mà còn giúp kiểm soát các triệu chứng dạ dày ổn định hơn, giảm nhu cầu dùng thuốc lâu dài.

Nguyên tắc ăn uống giúp vừa giảm cân vừa kiểm soát đau dạ dày mạn tính

Một trong những thách thức lớn của người bị đau dạ dày mạn tính khi muốn giảm cân là làm sao để cắt giảm năng lượng mà không làm bệnh trầm trọng hơn. Tuy nhiên, nếu xây dựng chế độ ăn đúng cách và điều chỉnh thói quen sinh hoạt, mục tiêu kép này hoàn toàn khả thi.

Ăn đầy đủ bữa trong ngày

Người bệnh dạ dày muốn giảm cân có thể chia nhỏ bữa ăn trong ngày với 3 bữa chính và các bữa phụ phù hợp thể trạng và mức năng lượng mỗi người, cách nhau khoảng 3-4 giờ, không chỉ giúp duy trì năng lượng ổn định, hỗ trợ giảm cảm giác đói mà còn giảm tình trạng dạ dày bị rỗng quá lâu hoặc quá tải thức ăn cùng lúc.

Cách ăn này giúp làm dịu triệu chứng đau, đầy tức và tăng tiết acid thường gặp ở người bị viêm loét dạ dày.

Ưu tiên món dễ tiêu, chế biến đơn giản

Khẩu phần ăn nên ưu tiên các món dễ tiêu hóa, được nấu chín kỹ và chế biến theo phương pháp hấp, luộc, hầm như khoai lang luộc, trứng hấp hoặc thịt nạc băm nhuyễn, là những lựa chọn vừa nhẹ nhàng cho dạ dày, vừa cung cấp đủ dinh dưỡng.

Người bệnh nên hạn chế tối đa các món chiên xào, thực phẩm cay nóng, dưa muối chua hoặc thức ăn đóng hộp, vì những loại này có thể làm kích thích niêm mạc dạ dày, gây cảm giác nóng rát và đầy bụng kéo dài.

Tăng chất xơ hòa tan một cách hợp lý

Một điểm quan trọng khác là nên tăng cường chất xơ nhưng phải lựa chọn loại chất xơ hòa tan như yến mạch, đậu lăng hoặc bí đỏ. Những thực phẩm này vừa giúp kéo dài cảm giác no, hỗ trợ kiểm soát cân nặng, vừa tạo màng nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày.

Tuy nhiên, cần tăng lượng chất xơ một cách từ từ để tránh tình trạng đầy hơi hoặc rối loạn tiêu hóa, đặc biệt trong giai đoạn dạ dày đang nhạy cảm.

Bổ sung men vi sinh để hỗ trợ tiêu hóa

Người bị đau dạ dày nên cân nhắc bổ sung thực phẩm chứa men vi sinh như sữa chua, kefir hoặc các món ăn lên men truyền thống như kimchi (nếu không quá cay). Các loại probiotic này giúp cải thiện cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm viêm và hỗ trợ tiêu hóa.

Uống nước đúng cách và hạn chế đồ uống kích thích

Về mặt đồ uống, nước lọc vẫn là lựa chọn tối ưu. Uống đủ 1,5-2L nước mỗi ngày giúp hỗ trợ chuyển hóa chất béo và hoạt động tiêu hóa.

Cần tuyệt đối tránh cà phê, nước ngọt có gas, rượu bia và trà đặc vì các loại này kích thích tiết acid dạ dày và có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng bệnh.

Đặc biệt, sau bữa ăn nên giữ tư thế ngồi hoặc đứng ít nhất 30 phút, tránh nằm ngay sau khi ăn để hạn chế trào ngược dạ dày thực quản.

Nhai kỹ, ăn chậm để giảm áp lực lên dạ dày

Ăn chậm và nhai kỹ là một trong những thói quen quan trọng nhưng thường bị bỏ qua. Khi thức ăn được nghiền nhỏ ngay từ khoang miệng, quá trình tiêu hóa ở dạ dày sẽ nhẹ nhàng hơn rất nhiều.

Đồng thời, nhai kỹ giúp não bộ có thời gian ghi nhận tín hiệu no, từ đó hỗ trợ kiểm soát khẩu phần hiệu quả hơn. Đây là một yếu tố thiết yếu trong giảm cân.

Tập luyện thế nào để không làm đau dạ dày?

Tập luyện thể dục thể thao đúng cách không chỉ hỗ trợ giảm cân mà còn giúp điều hòa nhu động tiêu hóa và cải thiện tuần hoàn máu đến dạ dày. Tuy nhiên, ở người đang bị viêm loét dạ dày mạn tính, nếu tập luyện sai thời điểm hoặc quá sức có thể khiến tình trạng đau bụng, ợ chua, trào ngược nặng hơn. Vì vậy, cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Tập sau bữa ăn ít nhất 1-2 giờ: không nên tập luyện ngay sau ăn, đặc biệt là sau bữa chính. Khi đó, máu tập trung nhiều cho hệ tiêu hóa, việc tập thể dục có thể làm phân tán lưu lượng máu, khiến dạ dày khó co bóp, gây khó tiêu hoặc buồn nôn. Tốt nhất nên để dạ dày tiêu hóa phần lớn thức ăn trước khi vận động.
• Ưu tiên các bài tập nhẹ đến trung bình, tránh gắng sức quá mức: đi bộ, yoga, đạp xe chậm hoặc bơi lội nhẹ nhàng là những lựa chọn phù hợp. Các môn cần nhiều sức hoặc gây áp lực lên vùng bụng như gập bụng, chạy bền tốc độ cao, HIIT có thể làm tăng áp lực ổ bụng và kích thích cơn đau dạ dày. Về lâu dài, tập quá sức còn gây stress oxy hóa, có thể làm nặng thêm viêm mạn tính.
• Lắng nghe cơ thể và điều chỉnh tần suất tập luyện: nên bắt đầu với cường độ thấp, tăng dần theo sức chịu đựng của cơ thể. Nếu trong hoặc sau buổi tập xuất hiện cảm giác đau âm ỉ vùng thượng vị, buồn nôn hoặc chóng mặt, cần dừng lại và nghỉ ngơi. Mỗi tuần nên duy trì tối thiểu 150 phút vận động vừa phải, chia đều các ngày, tránh dồn vào cuối tuần.
• Tập đúng giờ, hạn chế tập sát giờ ngủ: tập vào buổi sáng hoặc đầu giờ chiều giúp điều hòa nhịp sinh học và hỗ trợ tiêu hóa. Tập quá trễ vào buổi tối có thể gây khó ngủ hoặc làm rối loạn tiết acid dạ dày, đặc biệt ở người dễ trào ngược.
• Kết hợp vận động hằng ngày bên cạnh buổi tập cố định: ngoài thời gian tập chính, người đau dạ dày nên duy trì các hoạt động nhẹ trong ngày như đi bộ khi gọi điện, đứng lên vận động sau mỗi 30-60 phút làm việc… Những chuyển động này giúp cải thiện lưu thông máu đến dạ dày, hỗ trợ tiêu hóa và kiểm soát cân nặng.

Khi nào cần Bác sĩ đồng hành trong quá trình giảm cân?

Không phải ai cũng cần Bác sĩ theo dõi sát sao khi giảm cân nhưng trong một số trường hợp, sự đồng hành y khoa không chỉ giúp tăng hiệu quả mà còn đảm bảo an toàn và hạn chế rủi ro. Nên cân nhắc tìm đến Bác sĩ hoặc các cơ sở có chuyên môn khi rơi vào một trong những tình huống sau:

Người có bệnh nền đi kèm

Những người mắc bệnh lý mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, gan nhiễm mỡ, gout hoặc suy giáp cần được Bác sĩ theo dõi sát trong suốt quá trình giảm cân.

Việc thay đổi cân nặng có thể ảnh hưởng đến đường huyết, huyết áp hoặc chỉ số sinh hóa, đặc biệt nếu đang dùng thuốc. Bác sĩ sẽ giúp điều chỉnh liều phù hợp để tránh tác dụng phụ và theo dõi hiệu quả điều trị.

Giảm cân không hiệu quả dù đã cố gắng thay đổi lối sống

Sau khi đã tự điều chỉnh chế độ ăn và tăng cường vận động trong nhiều tuần nhưng cân nặng không thay đổi, nguyên nhân có thể không chỉ nằm ở thói quen mà còn liên quan đến các rối loạn nội tiết như suy giáp, kháng insulin, hội chứng buồng trứng đa nang, tăng cortisol… Bác sĩ có thể giúp tầm soát và chẩn đoán chính xác để đưa ra hướng điều trị phù hợp.

Có dấu hiệu rối loạn ăn uống hoặc tâm lý liên quan đến cân nặng

Rối loạn ăn uống như ăn uống theo cảm xúc, ăn vô độ, lo âu về cân nặng hoặc hình thể thường không tự điều chỉnh được bằng ý chí. Trong trường hợp này, cần sự hỗ trợ từ Bác sĩ, chuyên gia tâm lý hoặc chuyên viên dinh dưỡng để thiết kế chương trình phù hợp, cân bằng về cả thể chất và tinh thần.

Sau khi giảm cân có biểu hiện bất thường

Cảm giác mệt mỏi kéo dài, rụng tóc, rối loạn kinh nguyệt, táo bón dai dẳng hoặc sụt cân nhanh không rõ lý do là những dấu hiệu cảnh báo cần được đánh giá y khoa. Đây có thể là hậu quả của chế độ ăn thiếu hụt kéo dài hoặc các bệnh lý chưa được phát hiện trước đó.

Khi có chỉ định dùng thuốc giảm cân hoặc can thiệp y tế

Ở những người có chỉ số BMI từ 25 trở lên hoặc vòng eo vượt ngưỡng nguy cơ (trên 80cm đối với nữ và 90cm đối với nam), việc giảm cân không chỉ còn là mục tiêu về ngoại hình mà trở thành một phần quan trọng trong điều trị và dự phòng các bệnh lý liên quan đến hội chứng chuyển hóa.

Trong các trường hợp này, Bác sĩ có thể chỉ định các can thiệp chuyên sâu như sử dụng các thuốc giảm cân đã được FDA Hoa Kỳ phê duyệt, không gây kích ứng dạ dày, xây dựng chế độ ăn cá nhân hóa hoặc áp dụng phác đồ giảm cân đa mô thức.

Những phác đồ này thường kết hợp giữa dinh dưỡng, vận động thể lực và điều chỉnh hành vi, nhằm đạt hiệu quả bền vững, đồng thời kiểm soát các nguy cơ sức khỏe đi kèm.

Những khác biệt cần lưu ý khi giảm cân ở người đau dạ dày

Giảm cân với người bị đau dạ dày, đặc biệt là viêm dạ dày mạn tính, không chỉ đơn thuần là tính toán lượng calo nạp vào và tiêu hao. Khác với người khỏe mạnh, người đau dạ dày cần chú trọng đến cách lựa chọn thực phẩm, thời gian ăn và phương pháp tập luyện để đảm bảo vừa kiểm soát được cân nặng, vừa không làm nặng thêm các triệu chứng về tiêu hóa.

Ưu tiên sự ổn định của dạ dày trước khi cắt giảm năng lượng

Nhiều người nóng vội giảm cân bằng cách nhịn ăn sáng hoặc ăn rất ít trong ngày, tuy nhiên điều này có thể khiến dịch vị tiết ra khi dạ dày trống rỗng, gây tổn thương niêm mạc, làm nặng thêm tình trạng viêm loét.

Ở người đau dạ dày, việc cắt giảm năng lượng cần diễn ra từ từ và dựa trên nền tảng ổn định tiêu hóa, nghĩa là không được bỏ bữa, không để bụng đói kéo dài.

Thay đổi thành phần chất thay vì chỉ giảm lượng

Thay vì chỉ quan tâm ăn ít đi, người đau dạ dày cần chú trọng đến lựa chọn thực phẩm dễ tiêu hóa, ít acid, ít dầu mỡ, giàu chất xơ hòa tan. Việc tăng rau củ nấu chín, ngũ cốc nguyên hạt mềm, protein dễ tiêu như cá, trứng, đậu hũ… vừa giúp kiểm soát cân nặng, vừa bảo vệ dạ dày khỏi kích thích.

Không để dạ dày rỗng quá lâu

Nhiều người nghĩ rằng nhịn đói càng lâu thì càng dễ giảm cân nhưng với người bị viêm dạ dày mạn tính, việc để dạ dày rỗng quá lâu lại là nguyên nhân dẫn đến đau bụng, trào ngược, ợ chua và viêm tái phát.

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tiêu hóa mà còn khiến nỗ lực giảm cân trở nên kém hiệu quả, do cơ thể luôn trong trạng thái mệt mỏi, đói cồn cào, dễ dẫn đến ăn bù và tăng cân trở lại.

Giải pháp cần thiết là duy trì thói quen ăn uống đúng giờ, chia thành 3 bữa chính và các bữa phụ phù hợp thể trạng từng người. Mỗi bữa nên có lượng vừa phải, dễ tiêu hóa và giàu dinh dưỡng để vừa hỗ trợ quá trình giảm cân, vừa giảm kích thích lên niêm mạc dạ dày.

Việc giữ cho dạ dày không quá trống rỗng giúp ổn định tiết acid, kiểm soát cảm giác đói và hỗ trợ giảm cân bền vững hơn.

Tránh dùng các biện pháp giảm cân gây kích ứng niêm mạc dạ dày

Một số người có xu hướng lạm dụng các loại thuốc giảm cân, trà giảm cân hoặc viên uống thảo dược không rõ nguồn gốc. Những sản phẩm này thường chứa chất kích thích nhu động ruột hoặc gây chán ăn mạnh, có thể làm tổn thương lớp nhầy bảo vệ dạ dày và khiến triệu chứng nặng hơn.

Người đau dạ dày cần tránh hoàn toàn những sản phẩm này và chỉ nên sử dụng thuốc điều trị béo phì theo chỉ định Bác sĩ.

Bài tập thể lực cần điều chỉnh phù hợp với sức khỏe tiêu hóa

Người đau dạ dày nên ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, đạp xe nhẹ thay vì tập bụng cường độ cao, tập nặng sau bữa ăn hoặc khi đang đau bụng. Tập luyện đúng cách không chỉ giúp tăng tiêu hao năng lượng mà còn hỗ trợ nhu động ruột, cải thiện hệ tiêu hóa nói chung.

Người bị đau dạ dày mạn tính hoàn toàn có thể giảm cân nếu lựa chọn đúng phương pháp và kiên trì theo dõi sức khỏe. Thay vì ép cơ thể bằng cách nhịn ăn hay tập luyện quá sức, việc xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh, bữa ăn hợp lý, lựa chọn thực phẩm dễ tiêu và tập luyện vừa phải sẽ giúp giảm cân bền vững mà không làm nặng thêm tình trạng viêm loét dạ dày.

Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi sự điều chỉnh cá nhân hóa, đặc biệt khi người bệnh có thêm các bệnh lý nền như béo phì, rối loạn chuyển hóa hay đang dùng thuốc dài hạn. Việc có sự đồng hành của đội ngũ y khoa sẽ giúp bạn kiểm soát tốt hơn các yếu tố nguy cơ, đánh giá tình trạng dạ dày một cách chính xác và thiết kế lộ trình giảm cân an toàn, phù hợp thể trạng.

Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc giảm cân vì bệnh dạ dày hoặc muốn có một kế hoạch toàn diện, an toàn cho sức khỏe tiêu hóa và chuyển hóa, MedFit là nơi bạn có thể tin tưởng. Đội ngũ Bác sĩ chuyên khoa và chuyên gia dinh dưỡng tại MedFit sẽ đồng hành cùng bạn từ bước đầu tiên cho đến khi đạt được mục tiêu.

Liên hệ MedFit ngay hôm nay để được tư vấn trực tiếp và thiết kế lộ trình giảm cân cá nhân hóa, phù hợp với tình trạng dạ dày của bạn!

Tài liệu tham khảo

1. Sabaté J, Wien M. A perspective on vegetarian dietary patterns and risk of metabolic syndrome. Br J Nutr. 2015;113(S2):S136-S143.
2. Netmeds. Peptic Ulcer Diet: What You Should Eat and Avoid. Accessed July 2025. https://www.netmeds.com/health-library/post/peptic-ulcer-diet-heres-what-you-should-eat-and-avoid-for-stomach-ulcer
   
3. Verywell Health. What Can I Eat if I Have a Peptic Ulcer? Accessed July 2025. https://www.verywellhealth.com/what-can-i-eat-if-i-have-a-peptic-ulcer-1742154
   
4. Verywell Health. Dietary Fiber. Accessed July 2025. https://www.verywellhealth.com/dietary-fiber-7496057
   
5. UMass Memorial Health. Nutrition Tips for Gastrointestinal Health. Accessed July 2025. https://www.umassmed.edu/nutrition/ibd/gastrointestinal/uppergi11
   
6. Talley NJ, Vakil N; Practice Parameters Committee of the American College of Gastroenterology. Guidelines for the management of dyspepsia. Am J Gastroenterol. 2005;100(10):2324-2337. doi:10.1111/j.1572-0241.2005.00225.x
7. Eslick OS, Koloski NA, Talley NJ. The effect of physical exercise on functional gastrointestinal disorders. World J Gastroenterol. 2017;23(16):2846-2857.
8. World Health Organization. Obesity: Preventing and Managing the Global Epidemic. WHO Technical Report Series 894. 2000.
9. NIH National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Eating, Diet, & Nutrition for GER & GERD. Accessed July 2025. https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/acid-reflux-ger-gerd-adults/eating-diet-nutrition