Thực phẩm chức năng giảm cân hỗ trợ giảm trọng lượng cơ thể bằng cách ức chế cảm giác thèm ăn, tăng cường trao đổi chất hoặc ngăn chặn hấp thụ chất béo. Trong bối cảnh tỷ lệ béo phì gia tăng có thể dẫn đến các nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng như bệnh tim mạch và đái tháo đường hiện nay, các sản phẩm này ngày càng phổ biến như một phương pháp bổ sung cho chế độ ăn uống và tập luyện. Bài viết này sẽ đánh giá các loại thực phẩm chức năng giảm cân, cơ chế hoạt động, tính an toàn, quy định và nhận thức của người tiêu dùng dựa trên các nghiên cứu khoa học.

MỤC LỤC NỘI DUNG
		
		Add a header to begin generating the table of contents

Bối cảnh về béo phì và quản lý cân nặng

Tỷ lệ béo phì trên toàn cầu và địa phương

tình trạng béo phì (hình minh họa) — Tình trạng béo phì (hình minh họa)

Béo phì là một vấn đề sức khỏe toàn cầu với tỷ lệ ngày càng tăng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hơn 1,9 tỷ người trưởng thành trên toàn thế giới bị thừa cân, trong đó 650 triệu người bị béo phì. Tại Việt Nam, tỷ lệ béo phì cũng đang gia tăng, đặc biệt là ở các thành phố lớn. Béo phì liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như bệnh tim mạch, đái tháo đường típ 2 và nhiều bệnh mãn tính khác. Các nghiên cứu gần đây cũng chỉ ra rằng béo phì có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng khác như ung thư và các bệnh về hệ tiêu hóa.

Rào cản của giảm cân truyền thống

Các phương pháp giảm cân truyền thống thường bao gồm việc thay đổi chế độ ăn uống, tăng cường hoạt động thể chất và điều chỉnh lối sống. Tuy nhiên, nhiều người gặp khó khăn trong việc duy trì những thay đổi này trong thời gian dài. Các nghiên cứu cho thấy rằng để duy trì cân nặng ổn định, cần có sự kiên trì và thay đổi lối sống bền vững, điều này không phải lúc nào cũng dễ thực hiện. Các trở ngại phổ biến bao gồm việc thay đổi thói quen ăn uống, phải dành nhiều thời gian và nỗ lực cho việc tập thể dục cũng như các yếu tố tâm lý như căng thẳng và áp lực công việc rất khó có thể loại bỏ. Điều này thúc đẩy sự tìm kiếm các biện pháp hỗ trợ bổ sung như thực phẩm chức năng giảm cân để đạt được mục tiêu quản lý cân nặng một cách hiệu quả hơn.

Cơ chế hoạt động của một số thực phẩm chức năng giảm cân

Thực phẩm chức năng giảm cân hoạt động thông qua nhiều cơ chế khác nhau nhằm hỗ trợ giảm cân. Các cơ chế chính bao gồm tăng cường nhiệt sinh, ức chế cảm giác thèm ăn, ức chế hấp thụ mỡ và tăng cường tỷ lệ trao đổi chất. Dưới đây là các cơ chế hoạt động chính của các thực phẩm chức năng giảm cân phổ biến:

Thúc đẩy quá trình nhiệt sinh

Nhiệt sinh là quá trình cơ thể sản sinh nhiệt để đốt cháy calo. Một số thực phẩm chức năng giảm cân có chứa caffeine và chiết xuất trà xanh hoạt động bằng cách tăng cường quá trình này, giúp cơ thể tiêu hao nhiều năng lượng hơn ngay cả khi nghỉ ngơi. Các nghiên cứu cho thấy rằng tăng cường quá trình nhiệt sinh có thể góp phần đáng kể vào việc giảm cân.

Nghiên cứu của Dulloo và cộng sự vào năm 2023 đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ chiết xuất trà xanh có thể tăng cường quá trình nhiệt sinh khoảng 4% trong suốt 24 giờ, dẫn đến tiêu hao năng lượng cao hơn và hỗ trợ giảm cân.

Ức chế cảm giác thèm ăn

Các chất ức chế cảm giác thèm ăn hoạt động bằng cách ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh và hormone trong não, giúp giảm cảm giác đói và giảm lượng thức ăn tiêu thụ.

Garcinia cambogia được cho là có khả năng tăng nồng độ serotonin trong cơ thể, giúp tạo cảm giác no và giảm cảm giác thèm ăn. Nghiên cứu của Kim và cộng sự vào năm 2023 cho thấy rằng sử dụng Garcinia cambogia có thể giảm lượng thức ăn tiêu thụ trung bình khoảng 10% so với giả dược. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không phải tất cả các nghiên cứu đều đồng nhất về hiệu quả này.

Ức chế hấp thụ mỡ

Thực phẩm chức năng ngăn chặn mỡ hoạt động bằng cách ức chế enzyme lipase trong dạ dày và ruột, ngăn không cho chất béo từ thực phẩm được hấp thụ vào cơ thể.

Chiết xuất từ Irvingia gabonensis đã được nghiên cứu và chứng minh có khả năng ức chế enzyme lipase, giúp giảm hấp thụ chất béo và hỗ trợ giảm cân. Nghiên cứu của Ngondi và cộng sự vào năm 2022 đã chỉ ra rằng sử dụng chiết xuất Irvingia gabonensis có thể giúp giảm cân trung bình khoảng 2,9kg so với giả dược sau 12 tuần sử dụng. Tuy nhiên, các tác dụng phụ có thể bao gồm tiêu chảy, đầy hơi và rối loạn tiêu hóa.

Thúc đẩy trao đổi chất

Một số thực phẩm chức năng giảm cân có chứa chiết xuất trà xanh và caffeine có khả năng tăng cường tỷ lệ trao đổi chất, giúp cơ thể đốt cháy nhiều calo hơn ngay cả khi nghỉ ngơi. Các nghiên cứu cho thấy việc tăng cường tỷ lệ trao đổi chất có thể góp phần đáng kể vào việc giảm cân. Nghiên cứu của Greenway và cộng sự vào năm 2023 cho thấy rằng tiêu thụ caffeine có thể tăng cường tỷ lệ trao đổi chất khoảng 3-11%, dẫn đến tiêu hao năng lượng cao hơn và hỗ trợ giảm cân.

Nhận ngay voucher Miễn phí 100% áp dụng cho Module dinh dưỡng vận động

Voucher miễn phí module dinh dưỡng vận động

* Voucher chỉ áp dụng cho khách hàng thăm khám lần đầu tiên tại phòng khám MedFit

Hiệu quả và tác dụng không mong muốn của thực phẩm chức năng giảm cân

Garcinia cambogia

Garcinia cambogia là một loại quả nhiệt đới chứa acid hydroxycitric, được cho là có khả năng ức chế enzyme citrate lyase, từ đó ngăn chặn quá trình sản xuất chất béo trong cơ thể. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy Garcinia cambogia có hiệu quả trong việc hỗ trợ giảm cân nhưng kết quả giữa các nghiên cứu không đồng nhất.

Một số nghiên cứu báo cáo kết quả giảm cân đáng kể, trong khi các nghiên cứu khác không thấy sự khác biệt về kết quả so với giả dược. Một nghiên cứu tổng quan của Onakpoya và cộng sự vào năm 2023 đã chỉ ra rằng Garcinia cambogia có thể giúp giảm cân trung bình khoảng 0,88kg so với giả dược trong các thử nghiệm ngắn hạn. Tác dụng phụ có thể bao gồm rối loạn tiêu hóa và đau đầu.

Cần lưu ý rằng đã có báo cáo về tình trạng viêm gan nặng liên quan đến việc sử dụng Garcinia cambogia. Nghiên cứu của Kim và cộng sự vào năm 2023 đã cảnh báo về nguy cơ viêm gan cấp tính ở một số bệnh nhân sử dụng sản phẩm này. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thận trọng khi sử dụng và cần có sự giám sát y tế chặt chẽ đối với những người có ý định sử dụng Garcinia cambogia để giảm cân.

Chiết xuất trà xanh

catechin và caffeine thúc đẩy sự oxy hóa mỡ và trao đổi chất — Catechin và caffeine thúc đẩy sự oxy hóa mỡ và trao đổi chất

Chiết xuất trà xanh chứa catechin và caffeine, được cho là có khả năng tăng cường quá trình oxy hóa mỡ và thúc đẩy quá trình trao đổi chất. Nghiên cứu cho thấy trà xanh có thể giúp giảm mỡ và cải thiện sức khỏe tim mạch. Tuy nhiên, hiệu quả của trà xanh trong việc giảm cân có thể khác nhau tùy theo liều lượng và thời gian sử dụng.

Nghiên cứu của Hursel và cộng sự vào năm 2023 cho thấy rằng việc sử dụng chiết xuất trà xanh kết hợp với chế độ ăn kiêng và tập thể dục có thể giúp giảm cân hiệu quả hơn so với chỉ sử dụng chế độ ăn kiêng và tập thể dục đơn thuần. Tuy nhiên, tác dụng phụ bao gồm mất ngủ và xảy ra các vấn đề tiêu hóa.

Acid linoleic liên hợp (CLA)

cla trong thịt và sữa giúp tăng cơ giảm mỡ — CLA trong thịt và sữa giúp tăng cơ giảm mỡ

CLA là một loại acid béo được tìm thấy trong thịt và sữa, có thể giúp giảm mỡ cơ thể và tăng khối lượng cơ bắp. Một số nghiên cứu lâm sàng cho thấy CLA có thể có hiệu quả trong việc giảm cân và duy trì khối lượng cơ bắp, nhưng các kết quả này chưa được đồng thuận.

Nghiên cứu của Whigham và cộng sự vào năm 2022 đã chỉ ra rằng CLA có thể giúp giảm mỡ cơ thể khoảng 0,2-0,3kg/tuần khi kết hợp với chế độ ăn kiêng và tập thể dục. Các tác dụng phụ có thể bao gồm rối loạn tiêu hóa và tình trạng đề kháng insulin.

Caffeine và ephedrine

Caffeine và ephedrine là hai chất được biết đến với khả năng thúc đẩy quá trình nhiệt sinh và tiêu hao năng lượng. Các nghiên cứu lâm sàng đã chỉ ra rằng sự kết hợp của caffeine và ephedrine có thể giúp giảm cân hiệu quả. Tuy nhiên, ephedrine có liên quan đến nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng trên tim mạch như tăng huyết áp, nhịp tim nhanh và các vấn đề khác nên bị cấm ở nhiều quốc gia.

Nghiên cứu của Boozer và cộng sự vào năm 2023 cho thấy rằng sự kết hợp của caffeine và ephedrine có thể giúp giảm cân trung bình khoảng 1,3kg/tháng. Tuy nhiên, tỷ lệ nguy cơ các vấn về tim mạch cũng tăng cao hơn.

Glucomannan

Glucomannan là một loại chất xơ tự nhiên có khả năng hấp thụ nước và tạo cảm giác no, giúp giảm lượng thức ăn tiêu thụ. Các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng cho thấy glucomannan có thể giúp giảm cân hiệu quả khi được sử dụng kết hợp với chế độ ăn giảm calo. Nghiên cứu của Sood và cộng sự vào năm 2023 đã chỉ ra rằng glucomannan có thể giúp giảm cân trung bình khoảng 1,5kg so với giả dược trong các thử nghiệm ngắn hạn. Tác dụng phụ có thể bao gồm đầy hơi và khó tiêu.

Chitosan

Chitosan là một polysaccharide được chiết xuất từ vỏ các loài giáp xác như tôm và cua. Chitosan được cho là có khả năng liên kết với chất béo trong ruột, ngăn không cho chúng được hấp thụ vào cơ thể. Một số nghiên cứu đã cho thấy chitosan có thể giúp giảm cân, mặc dù hiệu quả giữa các nghiên cứu không đồng nhất.

Nghiên cứu của Cornish và cộng sự vào năm 2022 đã chỉ ra rằng chitosan có thể giúp giảm cân trung bình khoảng 1,7kg so với giả dược sau 12 tuần sử dụng. Tác dụng phụ của chitosan thường nhẹ, bao gồm đầy hơi, khó tiêu và buồn nôn.

các tác dụng phụ tiềm ẩn của thực phẩm chức năng giảm cân (hình minh họa) — Các tác dụng phụ tiềm ẩn của thực phẩm chức năng giảm cân (hình minh họa)

Vấn đề an toàn và khung quy định của thực phẩm chức năng giảm cân

Việc sử dụng thực phẩm chức năng giảm cân cần được xem xét cẩn thận về mặt an toàn và tuân thủ các quy định. Dưới đây là những vấn đề quan trọng cần lưu ý liên quan đến sự an toàn và các quy định của các sản phẩm này:

Tính an toàn của thực phẩm chức năng giảm cân

Thực phẩm chức năng giảm cân có thể gây ra nhiều tác dụng phụ khác nhau, từ nhẹ như rối loạn tiêu hóa đến nghiêm trọng như tăng huyết áp và nguy cơ gây ra các bệnh lý tim mạch. Điều này đòi hỏi người tiêu dùng phải thận trọng và luôn tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi sử dụng. Nghiên cứu tổng quan của Molinari và cộng sự vào năm 2023 đã chỉ ra rằng khoảng 20% người sử dụng thực phẩm chức năng giảm cân gặp phải các tác dụng phụ, trong đó rối loạn tiêu hóa là phổ biến nhất. Các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn như tăng huyết áp và các vấn đề về tim mạch, thường liên quan đến các sản phẩm chứa ephedrine.

Một nguy cơ đáng lo ngại khác là việc trà trộn các thuốc tân dược vào sản phẩm thực phẩm chức năng. Các thuốc này có thể bao gồm các chất như sibutramine, một loại thuốc giảm cân đã bị cấm ở nhiều quốc gia do liên quan đến các tác dụng phụ nghiêm trọng về tim mạch. Việc không khai báo các thành phần này trên nhãn sản phẩm có thể dẫn đến các phản ứng nghiêm trọng không lường trước cho người tiêu dùng. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn các sản phẩm từ các nhà sản xuất uy tín và đã được kiểm định chất lượng.

thực phẩm chức năng chứa sibutramine — Thực phẩm chức năng chứa sibutramine

Khung quy định thực phẩm chức năng giảm cân

Các quy định về thực phẩm chức năng giảm cân có sự khác biệt rõ rệt giữa các quốc gia. Tại Hoa Kỳ, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) phụ trách việc quy định các tiêu chuẩn an toàn và hiệu quả cho những sản phẩm này. Trong khi đó, ở châu Âu, Cơ quan An toàn thực phẩm châu Âu (EFSA) cũng đảm nhận vai trò tương tự. Các quy định này được đặt ra nhằm đảm bảo rằng các sản phẩm trên thị trường đều đáp ứng tiêu chuẩn về an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, một số sản phẩm có thể không được kiểm soát chặt chẽ và có thể chứa các thành phần không an toàn. Vì vậy, người tiêu dùng cần thận trọng khi chọn lựa và sử dụng thực phẩm chức năng giảm cân.

Nhận ngay voucher Miễn phí 100% áp dụng cho Module dinh dưỡng vận động

* Voucher chỉ áp dụng cho khách hàng thăm khám lần đầu tiên tại phòng khám MedFit

Nhận thức của người tiêu dùng và chiến lược tiếp thị đối với thực phẩm chức năng giảm cân

Nhận thức của người tiêu dùng về thực phẩm chức năng giảm cân và các chiến lược tiếp thị có vai trò quan trọng trong quyết định sử dụng các sản phẩm này:

Nhận thức của công chúng về thực phẩm chức năng giảm cân

Nhiều người tiêu dùng tin tưởng vào hiệu quả của thực phẩm chức năng giảm cân và sẵn sàng chi trả để sử dụng chúng. Các khảo sát cho thấy một tỷ lệ lớn người tiêu dùng đã sử dụng hoặc có ý định sử dụng thực phẩm chức năng giảm cân với niềm tin rằng chúng có thể hỗ trợ quá trình giảm cân một cách hiệu quả. Khảo sát của Burns và cộng sự vào năm 2022 cho thấy khoảng 60% người tham gia cho rằng thực phẩm chức năng giảm cân có thể giúp họ giảm cân, trong khi chỉ 40% còn lại cho rằng chúng không mang lại hiệu quả đáng kể.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng không có thuốc hay thực phẩm chức năng nào có thể thay thế chế độ dinh dưỡng và tập luyện phù hợp. Sự lệ thuộc vào các sản phẩm này có thể dẫn đến tình trạng không tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh và thiếu hoạt động thể chất, dẫn đến việc tăng cân trở lại hoặc thậm chí tăng cân nhiều hơn. Việc xây dựng và duy trì chế độ ăn uống cân đối và tập thể dục đều đặn là nền tảng quan trọng để kiểm soát cân nặng hiệu quả và bền vững.

không có thực phẩm chức năng giảm cân nào có thể thay thế chế độ dinh dưỡng và tập luyện phù hợp — Không có thực phẩm chức năng giảm cân nào có thể thay thế chế độ dinh dưỡng và tập luyện phù hợp

Chiến lược tiếp thị các thực phẩm chức năng giảm cân

Các nhà sản xuất thực phẩm chức năng giảm cân thường sử dụng các chiến lược tiếp thị gây ấn tượng mạnh mẽ đến người tiêu dùng với lời hứa hẹn và tuyên bố hấp dẫn về hiệu quả của sản phẩm. Tuy nhiên, không phải tất cả các tuyên bố này đều dựa trên cơ sở khoa học, người tiêu dùng cần cảnh giác với các thông tin tiếp thị không chính xác hoặc gây hiểu lầm.

Một số sản phẩm được hứa hẹn có thể giúp giảm cân nhanh chóng mà không cần dinh dưỡng hợp lý và tập thể dục, điều này hoàn toàn không phù hợp. Do đó, việc tìm hiểu kĩ về thương hiệu sản phẩm cũng như các bằng chứng khoa học liên quan là rất quan trọng để tránh bị lừa dối bởi các chiến lược tiếp thị.

thăm khám bác sĩ để được tư vấn và xây dựng phác đồ giảm cân phù hợp — Thăm khám Bác sĩ để được tư vấn và xây dựng phác đồ giảm cân phù hợp

ca lâm sàng giảm cân bằng phương pháp đa mô thức tại medfit (ca nam) — Ca lâm sàng giảm cân tại MedFit

Thực phẩm chức năng giảm cân có thể mang lại những hỗ trợ nhất định trong hành trình kiểm soát cân nặng, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và tác dụng phụ. Việc lựa chọn đúng sản phẩm, đồng thời kết hợp với chế độ ăn uống hợp lý và lối sống năng động là vô cùng quan trọng để đạt được hiệu quả giảm cân bền vững.

Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp giảm cân an toàn và hiệu quả, hãy để MedFit đồng hành cùng bạn. Chúng tôi cung cấp các chương trình giảm cân đa mô thức, kết hợp giữa chế độ dinh dưỡng cá nhân hóa và các bài tập thể dục phù hợp với từng cá thể. Hãy liên hệ với MedFit ngay hôm nay để bắt đầu hành trình cải thiện sức khỏe và vóc dáng của bạn.