Trầm cảm và béo phì không chỉ là hai bệnh lý phổ biến mà còn có mối liên hệ phức tạp. Trầm cảm dễ dẫn đến tăng cân, trong khi béo phì lại làm trầm trọng thêm các rối loạn cảm xúc. Cứ thế, người bệnh rơi vào một vòng xoáy luẩn quẩn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Để tìm được lối thoát, cần hiểu rõ mối quan hệ giữa hai tình trạng này, nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo và lựa chọn giải pháp điều trị toàn diện, cá thể hóa từ gốc.
Định nghĩa trầm cảm và béo phì
Trước khi tìm hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa trầm cảm và béo phì, chúng ta cần hiểu rõ hai tình trạng này là gì.
Trầm cảm là gì?
Trầm cảm là một rối loạn tâm thần phổ biến, đặc trưng bởi tâm trạng buồn bã kéo dài hoặc mất hứng thú với các hoạt động thường ngày. Các triệu chứng thường diễn ra hầu hết thời gian trong ít nhất hai tuần, bao gồm rối loạn giấc ngủ, thay đổi khẩu vị, mệt mỏi, giảm tập trung, cảm giác vô vọng hoặc tự ti.
Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, bắt nguồn từ sự tương tác phức tạp giữa yếu tố tâm lý, xã hội và sinh học. Những người từng trải qua sang chấn, mất mát hoặc áp lực kéo dài có nguy cơ cao hơn. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm chất lượng cuộc sống và mất khả năng lao động trên toàn cầu.
Béo phì là gì?
Béo phì là tình trạng tích tụ mỡ quá mức trong cơ thể, thường được đánh giá thông qua chỉ số BMI ≥ 30kg/m². Béo phì làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh mạn tính như đái tháo đường típ 2, tăng huyết áp, bệnh tim mạch và rối loạn nội tiết. Ít người nhận ra rằng béo phì cũng liên quan mật thiết đến sức khỏe tâm thần, đặc biệt là trầm cảm.
Dấu hiệu nhận biết trầm cảm
Trầm cảm có thể khởi phát âm thầm, dễ bị bỏ qua trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và can thiệp sớm, bệnh có thể tiến triển đến mức nguy hiểm tính mạng. Một số dấu hiệu thường gặp bao gồm:
- Từ bỏ những thói quen từng yêu thích.
- Tránh né các mối quan hệ thân thiết, thu mình.
- Cảm giác buồn bã kéo dài gần như cả ngày.
- Mất năng lượng, mệt mỏi dù không vận động nhiều.
- Giảm hiệu suất làm việc hoặc học tập.
- Rối loạn giấc ngủ và thay đổi khẩu vị.
- Tự ti, mất động lực, giảm tập trung.
Đặc biệt, cần hết sức cảnh giác với các dấu hiệu cảnh báo nguy cơ tự sát, thường gặp ở người đang trong giai đoạn trầm cảm nặng:
- Mặc cảm thất bại, vô dụng hoặc là gánh nặng cho gia đình.
- Có suy nghĩ thường xuyên về cái chết hoặc cách để chết.
- Tin rằng nếu mình chết, người thân sẽ đỡ khổ hơn.
- Khi còn đang phân vân giữa sống và chết, người bệnh thường bồn chồn, lo lắng, mất ngủ hoặc không thể ngồi yên.
- Khi đã quyết định tự sát, người đang rất buồn bã, khóc lóc nhiều ngày bỗng bình tĩnh, vui vẻ một cách bất thường. Đây là dấu hiệu cực kỳ nguy hiểm, cần can thiệp y tế ngay lập tức.
Trong các trường hợp trên, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế chuyên khoa tâm thần ngay lập tức để được đánh giá và điều trị kịp thời.
* Voucher chỉ áp dụng cho khách hàng thăm khám lần đầu tiên tại phòng khám MedFit
Mối liên hệ giữa trầm cảm và béo phì
Trầm cảm và béo phì có mối quan hệ hai chiều, nghĩa là mỗi tình trạng đều có thể làm tăng nguy cơ khởi phát hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng còn lại:
- Người bị trầm cảm thường gặp rối loạn giấc ngủ, thay đổi cảm giác thèm ăn, giảm vận động và tăng hành vi ăn uống cảm xúc – tất cả đều góp phần dẫn đến tăng cân. Ngoài ra, nhiều thuốc điều trị trầm cảm cũng có thể gây tăng cân như một tác dụng phụ phổ biến.
- Ngược lại, béo phì lại là yếu tố nguy cơ cao của trầm cảm. Những người sống chung với cân nặng dư thừa dễ đối mặt với kỳ thị ngoại hình, giảm tự tin, rối loạn nội tiết và viêm mạn tính – tất cả đều có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, từ đó góp phần làm khởi phát hoặc kéo dài các rối loạn tâm trạng.
Đáng chú ý, mối liên hệ này có xu hướng mạnh hơn ở phụ nữ, người trẻ tuổi hoặc những người có tiền sử sang chấn tâm lý. Vòng xoáy bệnh lý này thường tiến triển âm thầm, khó nhận biết và nếu không được can thiệp sớm, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.
Đối tượng nào dễ rơi vào vòng xoáy trầm cảm và béo phì?
Không phải ai trầm cảm cũng bị béo phì và không phải ai thừa cân cũng trầm cảm. Tuy nhiên, một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn rơi vào vòng xoáy giữa hai tình trạng này, bao gồm:
- Phụ nữ, đặc biệt trong giai đoạn sau sinh, tiền mãn kinh hoặc khi dùng thuốc nội tiết. Theo WHO, hơn 10% phụ nữ mang thai và phụ nữ sau sinh trên toàn cầu trải qua trầm cảm.
- Thanh thiếu niên do đang trong giai đoạn nhạy cảm về tâm lý, dễ bị ảnh hưởng bởi ngoại hình và áp lực xã hội.
- Người từng bị sang chấn tâm lý như bạo hành, mất người thân hoặc ly hôn.
- Người có tiền sử gia đình bị rối loạn tâm thần hoặc rối loạn chuyển hóa.
- Người đang sử dụng thuốc chống trầm cảm (đặc biệt là nhóm SSRI, escitalopram, paroxetine) có tác dụng phụ gây tăng cân.
- Người có lối sống ít vận động, ăn uống không kiểm soát.
Sự chồng chéo giữa yếu tố tâm lý và sinh lý ở các nhóm này khiến nguy cơ trầm cảm và béo phì dễ xảy ra đồng thời và kéo dài nếu không được phát hiện sớm.
Làm sao để thoát khỏi trầm cảm và béo phì?
Theo nghiên cứu, khoảng 30-50% người mắc trầm cảm không nhận ra mình đang bị bệnh, phần lớn sẽ phủ nhận nếu người thân đề cập. Nếu được phát hiện sớm, trầm cảm hoàn toàn có thể điều trị bằng liệu pháp tâm lý, thuốc hoặc kết hợp cùng thay đổi lối sống.
Vì trầm cảm và béo phì có mối liên hệ hai chiều nên việc điều trị cần tiếp cận đồng thời cả hai mặt tâm thần và thể chất. Không thể giảm cân bền vững nếu tâm trạng vẫn rối loạn, đồng thời cũng khó cải thiện trầm cảm nếu cơ thể luôn trong tình trạng mệt mỏi, dư cân, rối loạn chuyển hóa. Một số nguyên tắc điều trị hiệu quả gồm:
- Thăm khám đúng chuyên khoa: cần phối hợp giữa Bác sĩ chuyên khoa Tâm thần, Dinh dưỡng, Nội tiết và Da liễu để xây dựng phác đồ toàn diện, không nên tự ý dùng thuốc hay theo chế độ ăn cực đoan.
- Tâm lý trị liệu (psychotherapy): liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) được chứng minh hiệu quả trong việc điều chỉnh suy nghĩ tiêu cực, từ đó giúp kiểm soát hành vi ăn uống cảm xúc và nâng cao động lực thay đổi lối sống.
- Dùng thuốc khi cần thiết: một số trường hợp cần sử dụng thuốc chống trầm cảm hoặc hỗ trợ giảm cân theo chỉ định. Việc lựa chọn thuốc phù hợp, không gây tăng cân hoặc rối loạn tâm thần thứ phát, cần có sự theo dõi của Bác sĩ chuyên khoa.
- Chế độ ăn uống – vận động khoa học: giảm cân nên thực hiện chậm rãi (0,5-1kg/tuần), không bỏ bữa, không nhịn ăn tiêu cực. Ưu tiên thực phẩm giàu protein, chất xơ, giảm đường tinh luyện. Vận động vừa sức, kết hợp tăng cơ để cải thiện tâm trạng và chuyển hóa.
- Giấc ngủ và sinh hoạt điều độ: giấc ngủ đủ và đúng giờ giúp cân bằng nội tiết và cải thiện cảm xúc. Thức khuya, căng thẳng kéo dài là yếu tố làm trầm cảm và béo phì diễn tiến nặng hơn.
- Môi trường hỗ trợ tinh thần: được chia sẻ, động viên đúng cách sẽ làm tăng khả năng duy trì hành vi tích cực. Các nhóm hỗ trợ hoặc trị liệu nhóm cũng giúp cải thiện tâm trạng và giảm cảm giác cô lập.
* Voucher chỉ áp dụng cho khách hàng thăm khám lần đầu tiên tại phòng khám MedFit
MedFit – Địa chỉ điều trị cho người bị trầm cảm và béo phì
Tại MedFit, điều trị trầm cảm và béo phì không được tách rời mà luôn được nhìn nhận như một vòng xoáy cần can thiệp đồng thời từ nhiều hướng. Khách hàng được thăm khám toàn diện bởi đội ngũ Bác sĩ chuyên khoa Dinh dưỡng, Nội tiết và Da liễu để xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa.
MedFit là một trong số ít đơn vị ứng dụng hiệu quả mô hình điều trị đa mô thức, kết hợp giữa:
- Điều chỉnh nội tiết – chuyển hóa bằng thuốc hoặc thực phẩm chức năng chuyên biệt.
- Tâm lý trị liệu giúp kiểm soát hành vi ăn uống cảm xúc, nâng cao động lực thay đổi lối sống.
- Chế độ ăn uống, vận động và thói quen sinh hoạt được thiết kế cá nhân hóa và theo dõi sát sao bởi đội ngũ Bác sĩ chuyên môn, đảm bảo phù hợp với thể trạng, nội tiết và mục tiêu sức khỏe của từng người.
- Các công nghệ y khoa hiện đại giúp tăng cơ, giảm mỡ như HIFU Scizer, Contoura và Evolve X. Những công nghệ này tác động trực tiếp lên mô mỡ và hệ cơ, hỗ trợ giảm mỡ từng vùng, nâng cơ săn chắc và cải thiện đường nét vóc dáng hiệu quả, đặc biệt ở vùng bụng, eo, đùi và cánh tay mà không cần phẫu thuật.
Không dừng lại ở việc giảm cân hay ổn định tâm trạng đơn thuần, MedFit hướng tới mục tiêu phục hồi toàn diện sức khỏe thể chất lẫn tinh thần, giúp người bệnh bước ra khỏi vòng xoáy trầm cảm và béo phì một cách an toàn, bền vững.
Trầm cảm và béo phì là hai rối loạn sức khỏe nghiêm trọng, có thể tác động qua lại và làm trầm trọng thêm tình trạng của nhau nếu không được can thiệp kịp thời và hiệu quả. Với mô hình điều trị toàn diện, MedFit chính là nơi đồng hành đáng tin cậy trên hành trình phục hồi và lấy lại chất lượng sống. Hãy liên hệ MedFit qua hotline 0899.090.838 để được tư vấn miễn phí và bắt đầu liệu trình cá nhân hóa phù hợp với tình trạng của bạn.
Tài liệu tham khảo
- World Health Organization (WHO). “Depression: let’s talk” says WHO, as depression tops list of causes of ill health. [online] Available at: “Depression: let’s talk” says WHO, as depression tops list of causes of ill health [Accessed 09 June 2025]
- World Health Organization (WHO). Depression. [online] Available at: Depression [Accessed 09 June 2025]
Nếu bạn có thắc mắc về chủ đề giảm cân và giảm béo, vui lòng để lại câu hỏi. Đội ngũ nhân viên y tế Phòng khám MedFit sẽ hỗ trợ giải đáp.
