Tất cả những gì cần biết về phẫu thuật thu nhỏ dạ dày

Tỷ lệ béo phì toàn cầu đang gia tăng nhanh chóng, không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng như đái tháo đường típ 2, rối loạn lipid máu, gan nhiễm mỡ và bệnh tim mạch. Trước thực trạng đó, nhiều phương pháp điều trị đã được phát triển nhằm kiểm soát cân nặng một cách hiệu quả và an toàn. Trong số đó, phẫu thuật thu nhỏ dạ dày nổi bật như một lựa chọn điều trị chuyên sâu, đặc biệt với những trường hợp béo phì không đáp ứng với can thiệp lối sống hoặc điều trị nội khoa. Tuy không phải là phương án đầu tay nhưng đây là giải pháp đã được chứng minh về hiệu quả giảm cân. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vai trò, cơ chế tác động và độ an toàn của phẫu thuật thu nhỏ dạ dày trong chiến lược điều trị béo phì toàn diện.

Phẫu thuật thu nhỏ dạ dày là gì và có mấy loại?

Để cân nhắc phẫu thuật thu nhỏ dạ dày như một phương pháp điều trị béo phì an toàn và phù hợp, cần hiểu rõ khái niệm, nguyên lý và các kỹ thuật hiện đang được áp dụng. Một số phương pháp phổ biến bao gồm:

Phẫu thuật tạo hình dạ dày ống đứng

Năm 2000, McMahon thực hiện lần đầu tiên kỹ thuật phẫu thuật tạo hình dạ dày ống đứng tại Leeds. Đây là phương pháp phẫu thuật nhằm làm hẹp và giảm thể tích dạ dày để kiểm soát lượng thức ăn đưa vào cơ thể, từ đó hỗ trợ quá trình giảm cân.

Phẫu thuật tạo hình dạ dày ống đứng giúp làm giảm dung tích dạ dày bằng cách tạo một ống đứng từ phần trên của dạ dày, làm hạn chế khả năng chứa thức ăn. Điều này giúp bệnh nhân cảm thấy no nhanh hơn và giảm lượng thức ăn tiêu thụ, từ đó giảm cân hiệu quả.

Hiện nay, phẫu thuật tạo hình dạ dày ống đứng chiếm tỷ lệ cao nhất trong các phương pháp phẫu thuật giảm cân và được thực hiện bằng phẫu thuật nội soi.

Phẫu thuật nối tắt dạ dày với một miệng nối (mini gastric bypass)

Kỹ thuật phẫu thuật nối tắt dạ dày với một miệng nối (mini gastric bypass) lần đầu tiên được thực hiện bởi Rutledge vào năm 1998 tại Mỹ. Phương pháp này tạo ra một ống dạ dày dọc bờ cong nhỏ và nối ruột non vào ống dạ dày theo kiểu omega. Miệng nối dạ dày – ruột được đặt cách góc Treitz khoảng 200cm, tùy thuộc vào chỉ số BMI của bệnh nhân.

Kỹ thuật mini gastric bypass giảm cân chủ yếu thông qua giảm lượng thức ăn đưa vào cơ thể và giảm hấp thu thức ăn. Việc tạo ống dạ dày giúp hạn chế dung tích dạ dày, trong khi việc nối ruột non vào ống dạ dày giúp giảm khả năng hấp thụ thức ăn ở đoạn cuối ruột non.

Phẫu thuật khâu gấp nếp dạ dày

Phẫu thuật khâu gấp nếp dạ dày lần đầu tiên được thực hiện bởi Talebpour tại Iran vào năm 2002. Phương pháp này bao gồm việc khâu gấp nếp phần bờ cong lớn của dạ dày dọc theo chiều dài bằng chỉ không tiêu. Quá trình khâu có thể bắt đầu từ phía tâm vị hoặc phía môn vị, tùy vào nhu cầu và kỹ thuật của Bác sĩ Phẫu thuật.

Phẫu thuật khâu gấp nếp dạ dày giúp giảm thể tích dạ dày bằng cách tạo các nếp gấp dọc theo bờ cong lớn, từ đó hạn chế lượng thức ăn có thể chứa vào dạ dày. Việc này dẫn đến cảm giác no nhanh hơn và giảm khả năng tiêu thụ thức ăn.

Ai nên và không nên phẫu thuật thu nhỏ dạ dày?

Khi đối diện với vấn đề thừa cân hoặc béo phì, các phương pháp trước tiên nên tập trung vào thay đổi lối sống, bao gồm chế độ dinh dưỡng khoa học và thói quen vận động tích cực. Những yếu tố này giúp giảm cân bền vững và hỗ trợ sức khỏe lâu dài. Bên cạnh đó, việc điều chỉnh thói quen ăn uống qua các liệu pháp tâm lý và sử dụng thuốc hỗ trợ giảm cân nội khoa cũng có thể được cân nhắc.

Theo Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị béo phì của Bộ Y tế Việt Nam năm 2022, phẫu thuật giảm cân chỉ được khuyến nghị khi các phương pháp không xâm lấn không mang lại hiệu quả và chỉ dành cho những người có chỉ số BMI trên 35kg/m², hoặc từ 30kg/m² kèm theo các bệnh lý nền như đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh tim mạch hoặc rối loạn mỡ máu.

Để đảm bảo hiệu quả và độ an toàn của phẫu thuật thu nhỏ dạ dày, việc đánh giá kỹ lưỡng từng cá nhân trước khi can thiệp là điều bắt buộc. Không phải ai thừa cân cũng phù hợp với phương pháp này. Dưới đây là những đặc điểm không phù hợp để thực hiện phẫu thuật thu nhỏ dạ dày:

• Chỉ số BMI chưa phù hợp: phẫu thuật này được chỉ định cho người có BMI từ 35 trở lên, hoặc từ 30 trở lên kèm theo bệnh lý liên quan đến béo phì như đái tháo đường típ 2 (Bộ Y tế Việt Nam, 2022). Với người có BMI thấp hơn, các biện pháp can thiệp ít xâm lấn như điều chỉnh chế độ ăn, tập luyện và thuốc giảm cân có thể là lựa chọn an toàn và hợp lý hơn.
• Tìm kiếm kết quả nhanh chóng hoặc tạm thời: cắt dạ dày không phải là “giải pháp thần kỳ”. Phẫu thuật chỉ mang lại hiệu quả bền vững khi người bệnh cam kết thay đổi lối sống lâu dài, bao gồm chế độ ăn uống lành mạnh và luyện tập thể chất đều đặn. Những ai kỳ vọng giảm cân mà không cần nỗ lực thêm thường không đạt được kết quả mong muốn.
• Các bệnh lý nền chưa được kiểm soát tốt: những người có bệnh mạn tính như đái tháo đường hoặc tăng huyết áp cần được điều trị ổn định trước khi tiến hành phẫu thuật. Việc kiểm soát tốt các bệnh lý này sẽ giúp hạn chế biến chứng trong và sau mổ.
• Vấn đề tâm lý chưa được xử lý: rối loạn ăn uống, trầm cảm hoặc các vấn đề tâm lý chưa được điều trị có thể ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả sau mổ. Việc đánh giá và hỗ trợ tâm lý là bước không thể thiếu trong quá trình chuẩn bị.
• Đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai: cắt dạ dày ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng, có thể gây thiếu hụt vi chất cần thiết cho thai kỳ. Phụ nữ nên trì hoãn phẫu thuật cho đến khi đã sinh con và kết thúc thời gian cho con bú.

Quy trình thực hiện phẫu thuật thu nhỏ dạ dày

Phẫu thuật nội soi thu nhỏ dạ dày với loại phẫu thuật tạo hình dạ dày hình ống đứng là phẫu thuật giảm cân phổ biến nhất hiện nay, sau đây là quy trình thực hiện:

• Gây mê toàn thân: trước khi bắt đầu phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được gây mê toàn thân để đảm bảo không có cảm giác đau đớn trong suốt quá trình. Gây mê toàn thân là yếu tố cần thiết để Bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật với độ chính xác cao mà không gây bất tiện cho bệnh nhân. Một nghiên cứu từ Journal of Anesthesia năm 2023 cho thấy, gây mê toàn thân trong phẫu thuật nội soi có tỷ lệ an toàn cao và giúp quá trình diễn ra suôn sẻ hơn.
• Tạo các vết mổ nhỏ và đưa dụng cụ vào: sau khi bệnh nhân được gây mê, Bác sĩ sẽ tiến hành tạo từ 3-5 vết mổ nhỏ trên bụng. Qua các vết mổ này, Bác sĩ sẽ đưa camera và dụng cụ phẫu thuật vào ổ bụng. Camera nội soi cung cấp hình ảnh trực tiếp từ bên trong dạ dày lên màn hình, giúp Bác sĩ quan sát toàn diện và thực hiện thao tác chính xác.
• Cắt bỏ phần lớn dạ dày: bước quan trọng nhất trong phẫu thuật nội soi thu nhỏ dạ dày là cắt bỏ khoảng 70-80% dạ dày, chỉ để lại một phần nhỏ có hình dạng như ống (hình ống chuối). Phần dạ dày còn lại có dung tích rất nhỏ so với ban đầu, giúp bệnh nhân cảm thấy no nhanh hơn, từ đó giảm lượng thức ăn tiêu thụ và hỗ trợ giảm cân hiệu quả.
• Khâu và đóng các vết mổ: sau khi hoàn tất việc cắt bỏ phần lớn dạ dày, Bác sĩ sẽ sử dụng các thiết bị chuyên dụng để khâu phần dạ dày còn lại và đóng các vết mổ. Việc khâu kín và cẩn thận là bước rất quan trọng để tránh nguy cơ rò rỉ hoặc nhiễm trùng. Vết mổ trên da cũng sẽ được khâu bằng chỉ tự tiêu hoặc dùng băng keo y tế để đảm bảo tính thẩm mỹ và nhanh lành.
• Kiểm tra an toàn và kết thúc phẫu thuật: trước khi kết thúc ca mổ, Bác sĩ sẽ kiểm tra kỹ lưỡng các vết khâu bên trong để đảm bảo không có hiện tượng rò rỉ hoặc bất thường nào khác. Sau khi kiểm tra xong, bệnh nhân sẽ được chuyển vào phòng hồi tỉnh để theo dõi.

Phẫu thuật nội soi thu nhỏ dạ dày thường kéo dài khoảng 1-2 giờ và bệnh nhân sẽ nằm viện từ 1-3 ngày, tùy thuộc vào tốc độ hồi phục.

Kết quả sau khi phẫu thuật thu nhỏ dạ dày

Phẫu thuật thu nhỏ dạ dày thường mang lại hiệu quả giảm cân rõ rệt trong cả ngắn hạn và dài hạn. Theo tổng hợp từ các nghiên cứu lâm sàng, bệnh nhân có thể giảm trung bình từ 17% đến hơn 28% trọng lượng cơ thể chỉ trong vòng 1-2 năm sau phẫu thuật, tùy theo phương pháp can thiệp cụ thể. Đặc biệt, hiệu quả này vẫn được duy trì tương đối ổn định sau 3-10 năm nếu kết hợp với chế độ dinh dưỡng và vận động hợp lý.

Bên cạnh giảm cân, chỉ số BMI cũng cải thiện đáng kể, góp phần làm giảm nguy cơ các bệnh lý đi kèm như đái tháo đường típ 2, tăng huyết áp và rối loạn mỡ máu. Tuy nhiên, kết quả điều trị phụ thuộc nhiều vào sự tuân thủ của người bệnh trong chăm sóc hậu phẫu và thay đổi lối sống bền vững.

Rủi ro và biến chứng có thể gặp của phẫu thuật thu nhỏ dạ dày

Cần lưu ý rằng, mặc dù các phương pháp phẫu thuật giảm cân mang lại hiệu quả nhanh chóng và rõ rệt, chúng đi kèm với các rủi ro sức khỏe đáng kể như nguy cơ nhiễm trùng, chảy máu hoặc thiếu hụt dinh dưỡng. Vì vậy, việc cân nhắc giữa lợi ích giảm cân nhanh chóng và các biến chứng tiềm ẩn là rất quan trọng.

Sau khi phẫu thuật thu nhỏ dạ dày, cơ thể có thể gặp khó khăn trong việc hấp thụ các vitamin và khoáng chất thiết yếu như sắt, vitamin B12, folate, canxi và vitamin D, vì vậy việc bổ sung vitamin tổng hợp và thực phẩm bổ sung là cần thiết để duy trì sức khỏe lâu dài.

Tuy nhiên, nếu không xây dựng được chế độ ăn uống khoa học và duy trì thói quen vận động hợp lý, dạ dày có thể bị giãn trở lại và cân nặng sẽ tăng như ban đầu. Điều này cho thấy phẫu thuật không phải là giải pháp tuyệt đối nếu thiếu nền tảng thay đổi lối sống bền vững.

Các câu hỏi thường gặp

Phẫu thuật thu nhỏ dạ dày là một bước tiến quan trọng trong điều trị béo phì, đặc biệt với những người không đáp ứng tốt với các biện pháp nội khoa hay thay đổi lối sống đơn thuần. Phương pháp này giúp giảm cân rõ rệt, cải thiện các chỉ số chuyển hóa và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng như đái tháo đường típ 2, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu.

Tuy nhiên, đây không phải là giải pháp dễ dàng hay nhanh chóng, mà đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, cam kết thay đổi lối sống lâu dài và theo dõi y tế nghiêm túc sau phẫu thuật. Đối với nhiều người, đặc biệt là những trường hợp chưa đạt chỉ định phẫu thuật hoặc mong muốn kiểm soát cân nặng một cách an toàn, không xâm lấn, việc can thiệp bằng các phương pháp nội khoa vẫn luôn là lựa chọn ưu tiên.

Phòng khám MedFit hiện đang cung cấp các chương trình giảm cân y khoa toàn diện, kết hợp giữa dinh dưỡng cá nhân hóa, vận động chuyên biệt, hỗ trợ hành vi và sử dụng thuốc giảm cân theo đúng khuyến cáo, giúp bạn giảm cân hiệu quả mà chưa cần đến phẫu thuật. Đây là bước nền vững chắc giúp cải thiện sức khỏe, duy trì cân nặng lý tưởng và ngăn ngừa béo phì tiến triển nặng hơn trong tương lai.

Tài liệu tham khảo

1. Kim JC, Kim MG, Park JK, et al. Outcomes and Adverse Events After Bariatric Surgery: An Updated Systematic Review and Meta-analysis, 2013-2023. J Metab Bariatr Surg. 2023;12(2):76-88. doi:10.17476/jmbs.2023.12.2.76
2. NIH: National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Potential Candidates for Weight-loss Surgery. [online] Available at: Potential Candidates for Weight-loss Surgery – NIDDK [Accessed 16 August 2025]
3. Bộ Y tế. Quyết định số 2892/QĐ-BYT ngày 22 tháng 10 năm 2022 về việc ban hành tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh béo phì”
4. Kim Grundy. Your Guide to Exercising After Bariatric Surgery. [online] Available at: Exercising After Bariatric Surgery: Timelines for Cardio and Strength | livestrong [Accessed 16 August 2025]
5. Kristianne Hannemann. Is Ozempic safe after gastric bypass or sleeve surgery?. [online] Available at: Is Ozempic safe after gastric bypass or sleeve surgery? [Accessed 16 August 2025]