Tách cơ bụng sau sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Tách cơ bụng là tình trạng phổ biến ở phụ nữ sau sinh, không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn tác động tới sức khỏe tổng thể. Khoảng cách bất thường giữa hai cơ thẳng bụng có thể gây đau lưng, yếu cơ, giảm khả năng vận động và khiến vòng eo mất đi sự thon gọn. Trong bài viết này, MedFit sẽ cung cấp nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị tách cơ bụng sau sinh, giúp các mẹ nhanh chóng phục hồi cả về thể chất lẫn tinh thần.

Tách cơ bụng sau sinh là gì?

Cơ thẳng bụng gồm hai dải cơ chạy song song ở phía trước bụng, ngăn cách nhau bởi một dải mô liên kết gọi là đường trắng giữa bụng. Trong thai kỳ, tử cung lớn dần khiến đường trắng bị kéo giãn và mỏng đi. Sau sinh, cấu trúc này có thể tự co lại như dây thun nhưng nếu bị giãn quá mức, độ đàn hồi sẽ giảm, khiến hai dải cơ không khép lại hoàn toàn, tạo cảm giác bụng bị nhô ra, đây chính là tách cơ bụng.

Tình trạng này xảy ra phổ biến ở giai đoạn cuối thai kỳ và sau sinh, với tỷ lệ lên tới 66-100% trong 3 tháng cuối và 53% trong 24 giờ đầu sau sinh. Khả năng tự phục hồi cao nhất ở 8 tuần đầu, sau đó tiến triển chậm hơn. Một số trường hợp vẫn tồn tại đến 6 tháng hoặc thậm chí 12 tháng sau sinh nếu không được can thiệp đúng cách.

Nguyên nhân gây tách cơ bụng sau sinh

Tách cơ bụng sau sinh xảy ra khi mô liên kết ở đường trắng giữa bị kéo giãn quá mức và mất khả năng đàn hồi, khiến khoảng cách giữa hai cơ thẳng bụng không thể khép lại. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ gồm:

• Mang thai nhiều lần và khoảng cách sinh ngắn: thời gian giữa 2 lần mang thai dưới 12 tháng khiến cơ bụng chưa kịp phục hồi.
• Mang thai ở độ tuổi trên 35: độ đàn hồi của mô liên kết giảm theo tuổi.
• Mang đa thai hoặc thai to: áp lực từ tử cung lên thành bụng lớn hơn bình thường.
• Vóc dáng nhỏ nhắn: cơ và mô liên kết mỏng, dễ bị kéo giãn.
• Rặn quá mạnh khi sinh thường: tăng áp lực đột ngột lên thành bụng.

Dấu hiệu nhận biết tách cơ bụng sau sinh

Tách cơ bụng sau sinh có thể nhận biết qua một số dấu hiệu đặc trưng. Nếu phát hiện sớm, việc điều trị sẽ hiệu quả và nhanh chóng hơn:

• Vùng bụng mềm, lỏng lẻo và nhô rõ ở ngay trên hoặc dưới rốn, xuất hiện cả khi đã giảm cân sau sinh. Vùng này thường lồi lên khi gồng cơ bụng hoặc ngả người ra sau.
• Khó khăn khi vận động như nâng đồ, đi bộ hoặc thực hiện các hoạt động thường ngày.
• Đau lưng dưới nhiều hơn so với trước khi mang thai.
• Tư thế sai lệch, dễ bị gù khi đứng hoặc đi lại.

Không phải ai cũng có đầy đủ các triệu chứng trên nhưng nếu xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu, phụ nữ nên tiến hành kiểm tra để xác định tình trạng.

Cách chẩn đoán tách cơ bụng sau sinh

Người nghi ngờ có tách cơ bụng sau khi sinh, có thể tự kiểm tra tại nhà đơn giản trước khi tìm đến Bác sĩ, cụ thể qua các bước như sau:

Tự kiểm tra tại nhà

• Trước tiên, nằm ngửa, gập gối và đặt bàn chân phẳng trên sàn để cơ bụng được thư giãn.
• Sau đó, nâng vai nhẹ cách sàn 2-3cm, một tay đỡ sau đầu và quan sát vùng giữa bụng.
• Dùng 2 ngón, ngón trỏ và ngón giữa, ấn nhẹ vào đường giữa bụng (trên, tại và dưới rốn) để cảm nhận độ rộng và độ săn chắc của mô liên kết.

Nếu khoảng cách giữa 2 cơ lớn hơn hoặc bằng 2 ngón tay (khoảng 2cm) hoặc có hiện tượng lồi ra, nhiều khả năng đã xảy ra tình trạng tách cơ bụng.

Lưu ý khi tự kiểm tra: chỉ nâng vai nhẹ để tránh tạo áp lực lớn lên cơ bụng. Thời điểm kiểm tra nên là sau ít nhất 6 tuần đối với sinh thường hoặc 8 tuần đối với sinh mổ. Nếu có dấu hiệu bất thường hoặc nghi ngờ tách cơ, nên đến gặp Bác sĩ để được đánh giá chính xác.

Kiểm tra với chuyên gia

Bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu thường bắt đầu bằng thăm khám bằng tay, tương tự như các bước tự kiểm tra nhưng chính xác hơn. Trường hợp khó xác định bằng tay, có thể sử dụng thước dây hoặc thước kẹp để đo khoảng cách giữa 2 cơ, hoặc dùng siêu âm để quan sát rõ cấu trúc cơ, mô liên kết và phát hiện tình trạng kèm theo như thoát vị rốn.

Tiêu chí chẩn đoán: khoảng cách giữa 2 cơ bụng thẳng lớn hơn 2cm được coi là tách cơ bụng:

• Theo phân loại của Ranney (1990), mức độ nhẹ là dưới 3cm và có thể tự cải thiện hoặc cần vật lý trị liệu nhẹ.
• Mức độ trung bình từ 3-5cm thường yêu cầu chương trình tập luyện cơ lõi chuyên sâu.
• Mức độ nghiêm trọng trên 5cm có thể gây suy giảm chức năng và trong một số trường hợp cần phẫu thuật nếu tập luyện không mang lại hiệu quả.

Cách điều trị tách cơ bụng sau sinh

Khắc phục tách cơ bụng sau sinh không chỉ cải thiện chức năng cơ lõi, giảm nguy cơ đau lưng và thoát vị đĩa đệm mà còn giúp lấy lại vòng eo thon gọn, cải thiện tư thế và tăng sự tự tin, từ đó nâng cao cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần cho phụ nữ sau sinh.

Trong các phác đồ điều trị trên thế giới, vật lý trị liệu với các bài tập cơ lõi được xem là lựa chọn đầu tiên. Phẫu thuật chỉ được cân nhắc khi tình trạng nghiêm trọng và đáp ứng đầy đủ các tiêu chí chỉ định.

Tập luyện thể dục

Bài tập phục hồi cơ lõi là nền tảng để thu hẹp khoảng cách cơ bụng, cải thiện sức mạnh và chức năng. Nên bắt đầu với các bài tập nhẹ nhàng, tránh gây áp lực mạnh lên thành bụng và thực hiện dưới hướng dẫn của kỹ thuật viên phục hồi chức năng. Tập ít nhất 3 buổi/tuần, duy trì tối thiểu 8 tuần mới thấy rõ hiệu quả.

Một số bài tập phù hợp:

• Co cơ bụng: nằm ngửa, gập gối, bàn chân đặt phẳng trên sàn, giữ cột sống ở tư thế trung lập. Hít sâu qua mũi để bụng phình nhẹ, sau đó thở ra từ từ, siết nhẹ cơ bụng như chuẩn bị chịu một cú đấm, đẩy rốn về phía cột sống. Giữ 5-10 giây rồi thả lỏng. Lặp 10-15 lần, 2-3 hiệp/ngày. Bài co cơ bụng phù hợp cho phụ nữ sau sinh vì không gây áp lực lớn lên thành bụng, khác với các bài tập như gập bụng có thể làm trầm trọng thêm tách cơ.
• Gối gập nghiêng ra ngoài: nằm ngửa, gập gối, bàn chân đặt phẳng trên sàn. Hít sâu, khi thở ra siết nhẹ cơ bụng và từ từ nghiêng một đầu gối sang bên, giữ hông ổn định, bàn chân vẫn chạm sàn. Đưa gối về vị trí giữa và lặp lại với bên còn lại. Thực hiện 8-12 lần/bên, 2-3 hiệp/ngày. Bài tập này giúp tăng sức mạnh cơ lõi và cơ sàn chậu.
• Nghiêng khung chậu: nằm ngửa, gập gối, bàn chân phẳng trên sàn. Hít sâu, khi thở ra siết nhẹ cơ bụng, ép lưng dưới xuống sàn và siết nhẹ cơ mông. Hít vào để thả lỏng, đưa khung chậu về vị trí ban đầu. Lặp 10-15 lần, 2-3 hiệp/ngày. Bài tập giúp tăng sức mạnh tất cả các cơ lõi, cơ sàn chậu và cải thiện sự linh hoạt cột sống dưới.

Một nghiên cứu cho thấy, 45% phụ nữ vẫn bị tách cơ bụng thẳng sau 6 tháng sau sinh. Thời gian phục hồi chính xác phụ thuộc vào mức độ tách cơ và sự kiên trì với các bài tập. Sau vài tuần, khoảng cách tách cơ thường bắt đầu thu hẹp khi các cơ thẳng bụng lấy lại sức mạnh.

Lưu ý:

• Nên đợi ít nhất 6 tuần sau sinh thường hoặc 8-12 tuần sau sinh mổ trước khi bắt đầu tập.
• Nên tham khảo ý kiến Bác sĩ phục hồi chức năng trước khi tập để được xây dựng bài tập phù hợp.
• Tránh các bài nặng hoặc truyền thống như plank hay sit-up trong giai đoạn đầu vì có thể làm tình trạng tách cơ nghiêm trọng hơn.
• Trong khi tập, cần theo dõi các dấu hiệu bất thường như đau tăng, căng tức hoặc mệt mỏi quá mức và báo ngay cho Bác sĩ nếu có vấn đề.

Phẫu thuật

Phẫu thuật chỉ được cân nhắc khi tình trạng tách cơ bụng thẳng nghiêm trọng và đáp ứng đầy đủ các tiêu chí sau:

• Người bệnh cần đã hoàn thành ít nhất 6 tháng tập luyện cơ lõi mà không cải thiện.
• Khoảng cách tách cơ đạt từ 5cm trở lên hoặc có thoát vị bụng kèm theo. Trường hợp bụng phình rõ dù khoảng tách nhỏ hơn vẫn có thể xem xét.
• Người bệnh nên cách thời điểm sinh ít nhất 2 năm và không có kế hoạch mang thai trong tương lai, vì khoảng cách cơ có thể thu hẹp tự nhiên theo thời gian.

Nghiên cứu của Sperstad trên 300 phụ nữ cho thấy, tỷ lệ tách cơ giảm từ 60% sau 6 tuần sinh xuống còn 33% sau 12 tháng, rất hiếm trường hợp vượt quá 5-6cm. Phẫu thuật có thể thực hiện bằng nội soi hoặc mổ hở tùy vào tình trạng và cơ sở điều trị.

Dinh dưỡng hỗ trợ

Ưu tiên thực phẩm giàu protein (thịt nạc, cá, trứng, đậu) để tái tạo cơ bắp. Bổ sung rau củ quả, chất xơ và vitamin để hỗ trợ tiêu hóa và cung cấp năng lượng. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, nhiều đường, đồng thời uống đủ nước mỗi ngày để thúc đẩy quá trình trao đổi chất và phục hồi.

Hỗ trợ bằng các công nghệ hiện đại

Bên cạnh tập luyện, việc ứng dụng công nghệ cao có thể rút ngắn đáng kể thời gian phục hồi tách cơ bụng sau sinh, giúp cơ bụng săn chắc và khỏe mạnh nhanh hơn. Trong đó, nổi bật là hai công nghệ hàng đầu hiện nay EMS và HIFEM, vốn được sử dụng tại các trung tâm thẩm mỹ và phục hồi chức năng tiên tiến trên thế giới.

EMS (electrical muscle stimulation)

Công nghệ EMS kích thích cơ bằng xung điện tần số thấp, giúp kích hoạt sâu các nhóm cơ lõi, đặc biệt là cơ ngang bụng, là nhóm cơ quan trọng trong việc hỗ trợ phục hồi tách cơ bụng.

EMS tạo ra các cơn co cơ nhịp nhàng, tăng sức mạnh và độ săn chắc mà không cần thực hiện các bài tập nặng gây áp lực lên vùng bụng, đồng thời thúc đẩy lưu thông máu, tái tạo mô và giảm viêm hiệu quả.

Đây là công nghệ vốn được ứng dụng trong vật lý trị liệu chuyên sâu, nay đã được nâng cấp trên các thiết bị cao cấp như Evolve X, mang lại trải nghiệm êm ái nhưng vẫn đạt hiệu quả tối đa.

HIFEM (high-intensity focused electromagnetic)

HIFEM là “bí quyết” đột phá phía sau những thiết bị như EmSculpt Neo. Công nghệ này tạo ra các cơn co cơ siêu cực đại, tương đương tới 20.000 lần co cơ chỉ trong 30 phút, mức độ mà các bài tập thông thường không thể đạt được.

Sóng điện từ cường độ cao tác động đồng thời lên cơ ngang bụng và cơ thẳng bụng, giúp siết chặt, tăng khối cơ và thu hẹp khoảng cách cơ bị tách. Không chỉ cải thiện sức mạnh cơ bắp, HIFEM còn giúp làm săn mô liên kết, khôi phục hình dáng bụng phẳng gọn mà vẫn giữ sự an toàn tuyệt đối.

MedFit giúp mẹ tạm biệt tình trạng bụng nhão do tách cơ bụng sau sinh

Tại MedFit, bên cạnh chương trình tập luyện phục hồi cơ lõi được thiết kế riêng cho từng người, mẹ sau sinh còn được hỗ trợ với Evolve X, công nghệ kết hợp sóng RF và điện cơ kích thích (EMS) giúp giảm mỡ, làm săn chắc da và tăng cơ trong cùng một liệu trình.

3 chế độ Evolve Tite, Tone và Transform tác động trực tiếp vào vùng bụng, mông, đùi hoặc bắp tay, vừa đốt mỡ, vừa kích thích cơ co mạnh hơn gấp nhiều lần so với tập luyện thông thường, giúp cơ thể nhanh chóng thon gọn, săn chắc và cân đối. Quy trình hoàn toàn không xâm lấn, không cần nghỉ dưỡng, mẹ có thể trở lại sinh hoạt ngay sau buổi điều trị.

Bảng giá phương pháp tăng cơ giảm mỡ bằng công nghệ EMS Evolve X

Liệu trình	Đơn vị	Giá	Giá trải nghiệm lần đầu
EMS Evolve X vùng bụng	lần	5.000.000đ	500.000đ

Tách cơ bụng sau sinh không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn tác động trực tiếp đến sức khỏe, tư thế và khả năng vận động. Việc điều trị sớm và đúng cách sẽ giúp phục hồi sức mạnh cơ lõi, giảm đau lưng, cải thiện vóc dáng và mang lại sự tự tin cho mẹ.

Đừng để tình trạng bụng nhão, tách cơ kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe và ngoại hình. Liên hệ MedFit ngay hôm nay để được bác sĩ tư vấn và bắt đầu hành trình lấy lại vòng eo săn chắc, khỏe mạnh và đầy tự tin.

Tài liệu tham khảo

1. Cleveland Clinic. Diastasis Recti. [online] Available at: Diastasis Recti (Abdominal Separation): Causes & Treatment [Accessed 15 September 2025]
2. Skoura A, Billis E, Papanikolaou DT, et al. Diastasis Recti Abdominis Rehabilitation in the Postpartum Period: A Scoping Review of Current Clinical Practice. Int Urogynecol J. 2024;35(3):491-520. doi:10.1007/s00192-024-05727-1
3. Carlstedt A, Bringman S, Egberth M, et al. Management of diastasis of the rectus abdominis muscles: recommendations for swedish national guidelines. Scand J Surg. 2021;110(3):452-459. doi:10.1177/1457496920961000