Tìm hiểu về phương pháp cắt dạ dày hình ống điều trị béo phì

Béo phì đang gia tăng nhanh chóng và là nguyên nhân hàng đầu gây ra nhiều bệnh lý chuyển hóa như đái tháo đường típ 2, tăng huyết áp và tim mạch. Trong số các phương pháp điều trị hiện nay, phẫu thuật cắt dạ dày hình ống được xem là giải pháp hiệu quả và an toàn cho người béo phì mức độ trung bình đến nặng. Kỹ thuật này được phát triển từ đầu những năm 1990 và trở nên phổ biến từ khi được thực hiện nội soi vào năm 1999. Phẫu thuật giúp giảm thể tích dạ dày, từ đó hạn chế lượng thức ăn nạp vào và cải thiện cân nặng cũng như các bệnh lý liên quan. Bài viết sẽ trình bày tổng quan về chỉ định, quy trình và hiệu quả điều trị của phương pháp cắt dạ dày hình ống điều trị béo phì.

Phẫu thuật cắt dạ dày hình ống là gì?

Cắt dạ dày hình ống (sleeve gastrectomy) là một phương pháp phẫu thuật giảm cân, bao gồm việc cắt bỏ khoảng 80% dạ dày, chỉ để lại một phần dạ dày có hình dạng giống như một ống, kích thước và hình dáng tương tự như quả chuối. Cắt dạ dày hình ống đôi khi còn được gọi là cắt dạ dày hình ống thẳng đứng. Phương pháp này thường được thực hiện bằng phương pháp nội soi, sử dụng các dụng cụ nhỏ được đưa qua nhiều vết mổ nhỏ ở phần trên bụng.

Phẫu thuật cắt dạ dày hình ống giúp giảm cân thông qua hai cơ chế chính:

• Thứ nhất, dạ dày được thu nhỏ đáng kể, làm giảm lượng thức ăn mà cơ thể có thể tiếp nhận trong mỗi bữa ăn. Bệnh nhân nhanh no hơn, từ đó giảm tổng lượng calo nạp vào.
• Thứ hai, phần dạ dày bị cắt bỏ là nơi sản sinh các hormone kích thích cảm giác đói như ghrelin. Khi loại bỏ vùng này, cảm giác thèm ăn cũng giảm rõ rệt, đặc biệt là với các món ăn giàu chất béo và đường.

Những thay đổi nội tiết này không chỉ hỗ trợ kiểm soát cân nặng mà còn giúp cải thiện các bệnh lý liên quan đến béo phì như đái tháo đường típ 2, tăng huyết áp và bệnh tim mạch.

Ai nên và không nên thực hiện phẫu thuật cắt dạ dày hình ống?

Khi đối diện với vấn đề thừa cân hoặc béo phì, các phương pháp trước tiên nên tập trung vào thay đổi lối sống, bao gồm chế độ dinh dưỡng khoa học và thói quen vận động tích cực. Những yếu tố này giúp giảm cân bền vững và hỗ trợ sức khỏe lâu dài. Bên cạnh đó, việc điều chỉnh thói quen ăn uống qua các liệu pháp tâm lý và sử dụng thuốc hỗ trợ giảm cân nội khoa cũng có thể được cân nhắc.

Theo Hướng dẫn điều trị béo phì của Bộ Y tế Việt Nam năm 2022, phẫu thuật cắt dạ dày chỉ được khuyến nghị khi các phương pháp không xâm lấn không mang lại hiệu quả và chỉ dành cho những người có chỉ số BMI trên 35kg/m², hoặc từ 30kg/m² kèm theo các bệnh lý nền như đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh tim mạch hoặc rối loạn mỡ máu.

Để đảm bảo hiệu quả và độ an toàn của phẫu thuật, việc đánh giá kỹ lưỡng từng cá nhân trước khi can thiệp là điều bắt buộc. Không phải ai thừa cân cũng phù hợp với phương pháp này. Dưới đây là những đặc điểm không phù hợp để thực hiện phẫu thuật cắt dạ dày hình ống:

• Chỉ số BMI chưa phù hợp: phẫu thuật này được chỉ định cho người có BMI từ 35 trở lên, hoặc từ 30 trở lên kèm theo bệnh lý liên quan đến béo phì như đái tháo đường típ 2 (Bộ Y tế Việt Nam, 2022). Với người có BMI thấp hơn, các biện pháp can thiệp ít xâm lấn như điều chỉnh chế độ ăn, tập luyện và thuốc giảm cân có thể là lựa chọn an toàn và hợp lý hơn.
• Tìm kiếm kết quả nhanh chóng hoặc tạm thời: cắt dạ dày không phải là “giải pháp thần kỳ”. Phẫu thuật chỉ mang lại hiệu quả bền vững khi người bệnh cam kết thay đổi lối sống lâu dài, bao gồm chế độ ăn uống lành mạnh và luyện tập thể chất đều đặn. Những ai kỳ vọng giảm cân mà không cần nỗ lực thêm thường không đạt được kết quả mong muốn.
• Các bệnh lý nền chưa được kiểm soát tốt: những người có bệnh mạn tính như đái tháo đường hoặc tăng huyết áp cần được điều trị ổn định trước khi tiến hành phẫu thuật. Việc kiểm soát tốt các bệnh lý này sẽ giúp hạn chế biến chứng trong và sau mổ.
• Vấn đề tâm lý chưa được xử lý: rối loạn ăn uống, trầm cảm hoặc các vấn đề tâm lý chưa được điều trị có thể ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả sau mổ. Việc đánh giá và hỗ trợ tâm lý là bước không thể thiếu trong quá trình chuẩn bị.
• Đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai: cắt dạ dày ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng, có thể gây thiếu hụt vi chất cần thiết cho thai kỳ. Phụ nữ nên trì hoãn phẫu thuật cho đến khi đã sinh con và kết thúc thời gian cho con bú.

Quy trình thực hiện phẫu thuật cắt dạ dày hình ống

Để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tối ưu, quy trình phẫu thuật cắt dạ dày hình ống cần được thực hiện theo các bước chuẩn y khoa dưới đây:

• Gây mê toàn thân: trước khi bắt đầu phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được gây mê toàn thân để đảm bảo không có cảm giác đau đớn trong suốt quá trình. Gây mê toàn thân là yếu tố cần thiết để Bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật với độ chính xác cao mà không gây bất tiện cho bệnh nhân. Một nghiên cứu từ Journal of Anesthesia năm 2023 cho thấy, gây mê toàn thân trong phẫu thuật nội soi có tỷ lệ an toàn cao và giúp quá trình diễn ra suôn sẻ hơn.
• Tạo các vết mổ nhỏ và đưa dụng cụ vào: sau khi bệnh nhân được gây mê, Bác sĩ sẽ tiến hành tạo từ 3-5 vết mổ nhỏ trên bụng. Qua các vết mổ này, Bác sĩ sẽ đưa camera và dụng cụ phẫu thuật vào ổ bụng. Camera nội soi cung cấp hình ảnh trực tiếp từ bên trong dạ dày lên màn hình, giúp Bác sĩ quan sát toàn diện và thực hiện thao tác chính xác.
• Cắt bỏ phần lớn dạ dày: bước quan trọng nhất trong phẫu thuật nội soi thu nhỏ dạ dày là cắt bỏ khoảng 70-80% dạ dày, chỉ để lại một phần nhỏ có hình dạng như ống (hình ống chuối). Phần dạ dày còn lại có dung tích rất nhỏ so với ban đầu, giúp bệnh nhân cảm thấy no nhanh hơn, từ đó giảm lượng thức ăn tiêu thụ và hỗ trợ giảm cân hiệu quả.
• Khâu và đóng các vết mổ: sau khi hoàn tất việc cắt bỏ phần lớn dạ dày, Bác sĩ sẽ sử dụng các thiết bị chuyên dụng để khâu phần dạ dày còn lại và đóng các vết mổ. Việc khâu kín và cẩn thận là bước rất quan trọng để tránh nguy cơ rò rỉ hoặc nhiễm trùng. Vết mổ trên da cũng sẽ được khâu bằng chỉ tự tiêu hoặc dùng băng keo y tế để đảm bảo tính thẩm mỹ và nhanh lành.
• Kiểm tra an toàn và kết thúc phẫu thuật: trước khi kết thúc ca mổ, Bác sĩ sẽ kiểm tra kỹ lưỡng các vết khâu bên trong để đảm bảo không có hiện tượng rò rỉ hoặc bất thường nào khác. Sau khi kiểm tra xong, bệnh nhân sẽ được chuyển vào phòng hồi tỉnh để theo dõi.

Phẫu thuật nội soi thu nhỏ dạ dày thường kéo dài khoảng 1-2 giờ và bệnh nhân sẽ nằm viện từ 1-3 ngày, tùy thuộc vào tốc độ hồi phục.

Hiệu quả của phẫu thuật cắt dạ dày hình ống

Cắt dạ dày hình ống là một phương pháp phẫu thuật có khả năng mang lại hiệu quả giảm cân lâu dài. Mức độ giảm cân phụ thuộc vào sự thay đổi trong thói quen lối sống của từng cá nhân. Theo các nghiên cứu, trong vòng 2-5 năm, bệnh nhân có thể giảm khoảng 60% trọng lượng dư thừa hoặc thậm chí nhiều hơn.

Ngoài việc giảm cân, phẫu thuật cắt dạ dày hình ống còn có thể cải thiện hoặc giải quyết các vấn đề liên quan đến béo phì, bao gồm bệnh tim mạch, tăng huyết áp, mức cholesterol cao, ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn, đái tháo đường típ 2, đột quỵ, vô sinh. Phẫu thuật cũng có thể cải thiện khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Mặc dù phẫu thuật giảm cân có thể mang lại kết quả rõ rệt, một số trường hợp cân nặng có thể không giảm được đáng kể hoặc tăng cân trở lại sau khi phẫu thuật. Tình trạng này có thể xảy ra nếu bệnh nhân không tuân thủ các thay đổi trong lối sống đã được khuyến nghị. Ví dụ, việc tiêu thụ các loại thực phẩm có hàm lượng calo cao có thể làm gián đoạn quá trình giảm cân. Bên cạnh đó, nếu không kiểm soát chặt chẽ kích thước khẩu phần ăn, có thể dẫn đến nguy cơ dạ dày giãn ra trở lại, gây tăng cân trở lại.

Để tránh tăng cân sau phẫu thuật, bệnh nhân cần thực hiện các thay đổi bền vững trong chế độ ăn uống và duy trì thói quen tập thể dục và vận động định kỳ. Việc tuân thủ các hướng dẫn về chế độ ăn uống và tập luyện là rất quan trọng để đảm bảo kết quả giảm cân lâu dài và tránh các biến chứng không mong muốn.

Ngoài ra, duy trì các cuộc hẹn tái khám là cần thiết để Bác sĩ có thể theo dõi quá trình hồi phục và đánh giá sự tiến triển của quá trình giảm cân. Nếu bệnh nhân nhận thấy cân nặng không giảm như kỳ vọng hoặc gặp phải các biến chứng sau phẫu thuật, cần thăm khám và tham khảo ý kiến Bác sĩ kịp thời để đảm bảo tình trạng sức khỏe luôn được kiểm soát tốt.

Phẫu thuật cắt dạ dày hình ống có biến chứng gì nguy hiểm không?

Phẫu thuật cắt dạ dày hình ống, giống như bất kỳ cuộc phẫu thuật lớn nào, tiềm ẩn một số nguy cơ sức khỏe cả trong ngắn hạn và dài hạn.

Trong ngắn hạn, bệnh nhân có thể gặp phải các biến chứng như chảy máu quá mức, nhiễm trùng, phản ứng bất lợi với thuốc gây mê, huyết khối, các vấn đề về phổi hoặc hô hấp và rò rỉ từ phần cắt của dạ dày. Những nguy cơ này đòi hỏi sự theo dõi sát sao từ đội ngũ y tế để đảm bảo sự an toàn cho bệnh nhân trong quá trình hồi phục.

Theo các nghiên cứu, tỷ lệ biến chứng trong 30 ngày đầu sau phẫu thuật có thể dao động từ 0-17,5% và tỷ lệ tử vong trong cùng khoảng thời gian này là từ 0-1,2%.

Về lâu dài, phẫu thuật cắt dạ dày hình ống có thể gây ra các biến chứng như tắc nghẽn đường tiêu hóa, thoát vị, trào ngược dạ dày thực quản (GERD), hạ đường huyết (hypoglycemia), suy dinh dưỡng và nôn mửa.

Ngoài ra, một số bệnh nhân có thể đối mặt với tình trạng tăng cân trở lại hoặc cần phẫu thuật điều chỉnh, đặc biệt khi có sự gia tăng BMI hoặc không tuân thủ chế độ ăn uống và vận động.

Mặc dù các biến chứng nghiêm trọng rất hiếm, vẫn có thể dẫn đến tử vong trong một số trường hợp. Theo các nghiên cứu theo dõi dài hạn, tỷ lệ phẫu thuật lần hai sau 10 năm có thể lên đến 60%, chủ yếu là do tăng cân trở lại hoặc trào ngược dạ dày thực quản (GERD).

Vì vậy, việc tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc sau mổ và thường xuyên kiểm tra sức khỏe là rất quan trọng để giảm thiểu các nguy cơ và đảm bảo kết quả điều trị lâu dài. Điều này giúp bệnh nhân duy trì kết quả giảm cân bền vững và cải thiện chất lượng cuộc sống trong suốt quá trình hồi phục sau phẫu thuật.

Cách chăm sóc, theo dõi bệnh nhân trước và sau phẫu thuật cắt dạ dày hình ống

Trước khi phẫu thuật, trong vài tuần, bệnh nhân sẽ được yêu cầu bắt đầu một chương trình tập thể dục và ngừng sử dụng thuốc lá. Trước ngày phẫu thuật, bệnh nhân sẽ phải tuân thủ một số hạn chế về việc ăn uống và thuốc sử dụng. Đây cũng là thời gian thích hợp để chuẩn bị cho quá trình phục hồi sau mổ, ví dụ như sắp xếp người hỗ trợ tại nhà nếu cần thiết.

Sau phẫu thuật, chế độ ăn uống của bệnh nhân sẽ bắt đầu bằng các thức uống không có đường và không có gas trong 7 ngày đầu, tiếp theo là thực phẩm xay nhuyễn trong 3 tuần và cuối cùng là chuyển sang chế độ ăn bình thường khoảng 4 tuần sau phẫu thuật. Bệnh nhân sẽ cần bổ sung vitamin tổng hợp 2 lần/ngày, bổ sung canxi 1 lần/ngày và tiêm vitamin B12 mỗi tháng suốt đời.

Khám sức khỏe định kỳ sẽ được thực hiện trong vài tháng đầu để theo dõi tình trạng sức khỏe và tiến trình giảm cân, bao gồm các xét nghiệm máu và kiểm tra tổng quát.

Trong 3-6 tháng đầu sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể gặp một số thay đổi như đau cơ, cảm giác mệt mỏi như cúm, cảm lạnh, khô da, rụng tóc và thay đổi tâm trạng do cơ thể phản ứng với việc giảm cân nhanh chóng. Việc tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc hậu phẫu là rất quan trọng để đảm bảo hồi phục tốt và đạt được kết quả giảm cân bền vững.

Phẫu thuật cắt dạ dày hình ống là một phương pháp hiệu quả trong điều trị béo phì, giúp giảm cân và cải thiện sức khỏe, đặc biệt là giảm nguy cơ các bệnh lý liên quan đến béo phì. Tuy nhiên, kết quả lâu dài phụ thuộc vào việc duy trì lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống hợp lý và tập luyện đều đặn.

Bên cạnh những lợi ích, phẫu thuật này cũng tiềm ẩn một số nguy cơ và biến chứng, vì vậy việc tuân thủ các chỉ định chăm sóc hậu phẫu và tái khám định kỳ là rất quan trọng để đảm bảo kết quả bền vững.

Tại Phòng khám MedFit, chúng tôi cung cấp các chương trình giảm cân nội khoa toàn diện, giúp bệnh nhân điều chỉnh chế độ ăn uống và thói quen vận động trước khi cần đến phẫu thuật. Sau phẫu thuật, MedFit cũng hỗ trợ bệnh nhân trong việc duy trì chế độ dinh dưỡng và luyện tập phù hợp, đảm bảo kết quả giảm cân lâu dài và an toàn.

Tài liệu tham khảo

1. Seeras K, Sankararaman S, Lopez PP. Sleeve Gastrectomy. [Updated 2023 Jan 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK519035/
2. Mayo Clinic. Sleeve gastrectomy. [online] Available at: Sleeve gastrectomy – Mayo Clinic [Accessed 18 August 2025]
3. NHS. Sleeve gastrectomy (gastric sleeve) surgery. [online] Available at: sleeve-gastrectomy-surgery_mar22.pdf [Accessed 18 August 2025]
4. Barqawi A, Abushamma FA, Akkawi M, et al. Global trends in research related to sleeve gastrectomy: A bibliometric and visualized study. World J Gastrointest Surg. 2021;13(11):1509-1522. doi:10.4240/wjgs.v13.i11.1509
5. Bellini MI, Gissey LC, Nemeth DV, et al. Sleeve gastrectomy and one-year outcomes: Impact on cardiovascular, renal and metabolic parameters. Surg Open Sci. 2024;17:65-69. Published 2024 Jan 12. doi:10.1016/j.sopen.2024.01.004
6. Liagre A, Martini F, Van Haverbeke O, Boudry H, Petrucciani N. Ten-year outcomes of sleeve gastrectomy in a single-center series of 156 patients: weight loss and need of revisional surgery. Am J Surg. Published online July 16, 2025. doi:10.1016/j.amjsurg.2025.116525
7. Kheirvari M, Dadkhah Nikroo N, Jaafarinejad H, et al. The advantages and disadvantages of sleeve gastrectomy; clinical laboratory to bedside review. Heliyon. 2020;6(2):e03496. Published 2020 Feb 29. doi:10.1016/j.heliyon.2020.e03496
8. Davoudi Z, Bikdeli P, Oshidari B, et al. Sleeve Gastrectomy and Its Impact on Insulin Resistance and Metabolic Health: A Cohort Study. Obes Surg. 2025;35(1):189-197. doi:10.1007/s11695-024-07617-3
9. Gao W, Li Q, Zhang R, Wu X, Suo Q, Ji G. The earlier metabolic bariatric surgery is performed, the better expected clinical benefit beyond weight loss: a short-term follow-up study. Eur J Med Res. 2025;30(1):615. Published 2025 Jul 11. doi:10.1186/s40001-025-02885-w