Có nên sử dụng thuốc giảm cân không?

Trong bối cảnh tỷ lệ thừa cân, béo phì ngày càng gia tăng và trở thành một vấn đề sức khỏe toàn cầu, nhu cầu về các biện pháp điều trị hiệu quả ngày càng trở nên cấp thiết. Mặc dù thay đổi lối sống vẫn là nền tảng trong quản lý cân nặng, thực tế cho thấy nhiều người gặp khó khăn trong việc duy trì giảm cân lâu dài chỉ bằng chế độ ăn kiêng và tập luyện. Điều này làm nổi bật vai trò của các phương pháp hỗ trợ, trong đó có thuốc giảm cân. Vậy có nên sử dụng thuốc giảm cân để hỗ trợ quá trình này? Hãy cùng MedFit tìm hiểu về các thuốc hỗ trợ giảm cân phù hợp, giúp bạn lựa chọn cách tiếp cận hiệu quả nhất cho sức khỏe của mình.

Thuốc giảm cân là gì?

Thuốc giảm cân là các dược phẩm được phát triển để hỗ trợ quá trình giảm cân thông qua nhiều cơ chế khác nhau, chẳng hạn như giảm cảm giác thèm ăn, tăng cường cảm giác no lâu hơn hoặc giảm khả năng hấp thụ chất béo từ thực phẩm.

Tuy nhiên, thuốc giảm cân không phải là lựa chọn đầu tiên trong việc điều trị béo phì, mà chỉ nên được sử dụng khi các phương pháp thay đổi lối sống như chế độ ăn uống và tập luyện không mang lại kết quả như mong đợi.

Hiệu quả chung của thuốc giảm cân

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, các loại thuốc giảm cân mang lại hiệu quả đáng kể trong việc hỗ trợ kiểm soát cân nặng, vượt trội hơn so với việc chỉ thay đổi chế độ ăn và tăng cường hoạt động thể chất:

• Sau 1 năm sử dụng thuốc giảm cân kèm với thay đổi lối sống, người trưởng thành thường giảm từ 3-12% trọng lượng cơ thể ban đầu, nhiều hơn so với những người chỉ thay đổi lối sống mà không dùng thuốc.
• Theo nghiên cứu khác gần đây của Bác sĩ Weintraub (2022) trong báo cáo cuộc họp thường niên của Hội Nội tiết học tại Atlanta (Hoa Kỳ), bệnh nhân sử dụng thuốc giảm cân đã giảm trung bình 10% trọng lượng cơ thể, thậm chí với một số người duy trì được sự giảm cân từ 15% trở lên.

Điều này chứng tỏ thuốc giảm cân có thể là công cụ hữu hiệu trong việc kiểm soát cân nặng. Tuy nhiên, các hướng dẫn điều trị béo phì nhấn mạnh rằng, thuốc giảm cân cần được sử dụng đúng cách để duy trì hiệu quả lâu dài.

Béo phì là bệnh mạn tính, vì vậy, ngoài thuốc, thay đổi lối sống như ăn uống lành mạnh, duy trì hoạt động thể chất và quản lý căng thẳng là rất quan trọng. Mặc dù thuốc giảm cân có thể có tác dụng phụ, nghiên cứu cho thấy lợi ích của việc sử dụng thuốc vẫn lớn hơn so với các rủi ro, đặc biệt trong việc giảm các vấn đề sức khỏe liên quan đến béo phì.

Hiệu quả giảm cân và lợi ích khác của từng loại thuốc giảm cân

Hiện nay, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Hoa Kỳ đã phê duyệt một số loại thuốc để điều trị béo phì và hỗ trợ kiểm soát cân nặng, bao gồm orlistat, phentermine-topiramate, naltrexone-bupropion, liraglutide, semaglutide và tirzepatide. Các loại thuốc này đã được nghiên cứu kỹ lưỡng về hiệu quả cũng như độ an toàn trước khi đưa vào sử dụng trong lâm sàng.

Xem thêm bài viết: Các thuốc giảm cân được FDA Hoa Kỳ phê duyệt: an toàn và hiệu quả

Orlistat

Orlistat là một chất ức chế enzyme lipase tụy, có tác dụng ngăn cản quá trình tiêu hóa và hấp thu chất béo trong ruột. Khi sử dụng, khoảng 30% lượng chất béo trong chế độ ăn không được hấp thu, dẫn đến giảm lượng calo tổng thể và hỗ trợ giảm cân hiệu quả.

Hiệu quả của orlistat đã được chứng minh trong nhiều nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn:

• Phân tích tổng hợp 12 thử nghiệm lâm sàng: nhóm sử dụng orlistat giảm trung bình 8% trọng lượng cơ thể (so với 5% ở nhóm giả dược), dù cả hai nhóm đều có can thiệp hành vi tương đương. Hơn nữa, những người duy trì điều trị liên tục có thể giữ được mức giảm cân này trong 24-36 tháng.
• Nghiên cứu XENDOS: thử nghiệm trên 3304 bệnh nhân thừa cân, trong đó 21% có tình trạng rối loạn dung nạp glucose. Trong năm đầu tiên, nhóm dùng orlistat giảm 11% trọng lượng cơ thể so với ban đầu, trong khi nhóm giả dược giảm 6%. Sau 4 năm, mức giảm duy trì lần lượt là 6,9% và 4,1%. Đặc biệt, tỷ lệ mắc đái tháo đường ở nhóm orlistat thấp hơn đáng kể (6,2% so với 9% ở nhóm giả dược). Ở bệnh nhân đái tháo đường, orlistat còn giúp giảm cân nhiều hơn và cải thiện mức HbA1c sau 1 năm.

Ngoài tác dụng giảm cân, orlistat còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khác:

• Giảm huyết áp: một đánh giá hệ thống cho thấy orlistat giúp giảm trung bình 2,5mmHg huyết áp tâm thu và 1,9mmHg huyết áp tâm trương so với nhóm giả dược.
• Cải thiện lipid máu: trong một thử nghiệm đa trung tâm kéo dài 48 tuần trên bệnh nhân dùng orlistat kết hợp chế độ ăn ít chất béo, ghi nhận mức giảm 5-10% cholesterol LDL, góp phần giảm nguy cơ tim mạch.

Orlistat không nên sử dụng liên tục quá 6 tháng. Ngoài ra, nếu sau 3 tháng dùng thuốc mà không giảm ít nhất 5% trọng lượng cơ thể, nên ngừng điều trị vì thuốc có thể không mang lại hiệu quả mong muốn.

Liraglutide

Liraglutide là chất đồng vận thụ thể peptide giống glucagon-1 (GLP-1RA) đầu tiên được phê duyệt để điều trị béo phì ở những bệnh nhân không mắc đái tháo đường. Đến năm 2021, semaglutide trở thành thuốc GLP-1RA thứ hai được FDA Hoa Kỳ phê duyệt cho điều trị béo phì, mở rộng phạm vi sử dụng mà không yêu cầu chẩn đoán đái tháo đường.

Peptide giống glucagon (GLP-1) là một hormone incretin được tiết ra từ ruột sau khi ăn, có vai trò làm chậm quá trình làm trống dạ dày, ức chế tiết glucagon và kích thích tiết insulin phụ thuộc glucose. Nhờ những cơ chế này, liraglutide giúp kiểm soát đường huyết và hỗ trợ giảm cân hiệu quả.

FDA Hoa Kỳ đã phê duyệt liraglutide với liều 3mg/ngày để điều trị béo phì ở người trưởng thành có BMI ≥ 30kg/m² hoặc ≥ 27kg/m² kèm ít nhất một bệnh lý liên quan đến cân nặng như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu hoặc hội chứng chuyển hóa. Liraglutide cũng có sẵn dưới dạng liều 1,2mg/ngày và 1,8mg/ngày để điều trị đái tháo đường típ 2.

Các thử nghiệm lâm sàng đã chứng minh hiệu quả của liraglutide trong việc giảm cân và cải thiện các yếu tố nguy cơ tim mạch:

• Nghiên cứu SCALE Obesity and Prediabetes: thử nghiệm kéo dài 56 tuần trên 3731 bệnh nhân có BMI ≥ 30kg/m² hoặc ≥ 27kg/m² kèm ít nhất một bệnh lý liên quan đến cân nặng. Kết quả cho thấy nhóm dùng liraglutide 3mg giảm trung bình 8kg (so với 2,6kg ở nhóm giả dược). Hơn 63% bệnh nhân dùng liraglutide đạt mức giảm ít nhất 5% trọng lượng cơ thể (so với 27% ở nhóm giả dược).
• Nghiên cứu 20 tuần với 564 bệnh nhân: liraglutide với các liều khác nhau (1,2mg, 1,8mg, 2,4mg và 3mg) cho thấy hiệu quả giảm cân phụ thuộc vào liều. Ở liều 3mg/ngày, mức giảm cân trung bình là 5,8kg, cao hơn đáng kể so với giả dược và orlistat. Kết quả tiếp tục ổn định trong nghiên cứu kéo dài 2 năm, với mức giảm trung bình 7,8kg.
• Nghiên cứu LEADER: đánh giá tác động của liraglutide (1,8mg) đối với các biến cố tim mạch lớn (MACE) ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2. Kết quả cho thấy liraglutide làm giảm đáng kể nguy cơ tử vong do tim mạch, nhồi máu cơ tim không tử vong và đột quỵ không tử vong. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu tương tự trên bệnh nhân béo phì không mắc đái tháo đường.

Lợi ích vượt trội bên cạnh tác dụng giảm cân, liraglutide còn giúp cải thiện nhiều yếu tố chuyển hóa:

• Giảm nguy cơ tiến triển tiền đái tháo đường và hội chứng chuyển hóa.
• Cải thiện huyết áp và mức lipid máu.
• Duy trì khối cơ trong khi giảm mỡ cơ thể (giảm trung bình 15,4% khối lượng mỡ, nhưng chỉ 2% khối cơ).

Các chuyên gia lâm sàng cho biết nhiều người sau khi giảm cân thành công vẫn muốn tiếp tục điều trị để duy trì kết quả. Một số người có thể ngừng thuốc khi đạt cân nặng mong muốn nhưng sẽ dùng lại nếu tăng cân trở lại. Trong khi đó, những người gặp tác dụng phụ và giảm cân không đáng kể có thể tự ngừng điều trị sớm hơn. Tuy nhiên, các khuyến cáo đề xuất ngừng sử dụng liraglutide sau 2 năm đối với tất cả bệnh nhân đã giảm hơn 5% trọng lượng cơ thể ban đầu.

Semaglutide

Semaglutide là một GLP-1RA tác dụng dài, được FDA Hoa Kỳ phê duyệt để điều trị đái tháo đường típ 2 và hỗ trợ giảm cân. Thuốc hiện được tiếp thị dưới ba tên thương mại là Ozempic (dạng tiêm, điều trị đái tháo đường típ 2), Rybelsus (dạng uống, điều trị đái tháo đường típ 2) và Wegovy (dạng tiêm, chuyên biệt cho điều trị béo phì).

Semaglutide có tác dụng giảm cân rõ rệt ở cả bệnh nhân có và không mắc đái tháo đường, đồng thời cải thiện kiểm soát đường huyết. FDA Hoa Kỳ đã phê duyệt Wegovy vào tháng 6/2021 để kiểm soát cân nặng ở người béo phì (BMI ≥ 30kg/m²) hoặc thừa cân (BMI ≥ 27kg/m²) kèm ít nhất một bệnh lý liên quan đến cân nặng. Dạng tiêm Wegovy có liều tối đa 2,4mg/tuần, cao hơn so với liều điều trị đái tháo đường (1mg/tuần hoặc 2mg/tuần đối với Ozempic).

Semaglutide đã được chứng minh có hiệu quả giảm cân mạnh mẽ thông qua nhiều nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn:

• Nghiên cứu STEP-1: thử nghiệm ngẫu nhiên, có đối chứng với giả dược trên 1961 người trưởng thành không mắc đái tháo đường, có BMI ≥ 30kg/m² hoặc ≥ 27kg/m² kèm ít nhất một bệnh lý liên quan đến cân nặng. Sau 68 tuần, nhóm dùng semaglutide 2,4mg giảm trung bình 15,3kg, trong khi nhóm giả dược chỉ giảm 2,6kg. Số bệnh nhân đạt mức giảm ≥ 5kg là 86,4% (so với 31,5% ở nhóm giả dược), ≥ 10kg là 69,1% (so với 12% ở nhóm giả dược) và ≥ 15kg là 50,5% (so với 4,9% ở nhóm giả dược).
• Nghiên cứu STEP-2: thử nghiệm trên hơn 1200 bệnh nhân mắc đái tháo đường típ 2 và béo phì. Kết quả sau 68 tuần cho thấy nhóm dùng semaglutide 2,4mg giảm trung bình 9,6% trọng lượng cơ thể, trong khi nhóm giả dược chỉ giảm 3,4%.

Ngoài hiệu quả giảm cân, semaglutide còn giúp kiểm soát đường huyết, làm giảm nguy cơ tiến triển tiền đái tháo đường và mang lại lợi ích tim mạch. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, thuốc giúp giảm nguy cơ các biến cố tim mạch lớn ở người trưởng thành có hoặc không mắc đái tháo đường típ 2 nhưng có bệnh tim mạch xác định hoặc bệnh thận mạn tính.

Semaglutide hiện chỉ được khuyến cáo sử dụng tối đa 2 năm cho chỉ định giảm cân do chưa có bằng chứng đủ mạnh về hiệu quả lâu dài của thuốc. Các chuyên gia cho rằng, béo phì là bệnh mạn tính nên việc tiếp tục điều trị có thể là cần thiết để duy trì cân nặng. Tuy nhiên, nghiên cứu lâm sàng dài nhất (STEP-5) mới chỉ kéo dài 2 năm. Do đó, việc giới hạn điều trị trong 2 năm là hợp lý ở thời điểm hiện tại, nhưng có thể được xem xét lại nếu có thêm bằng chứng về hiệu quả dài hạn của semaglutide.

Tirzepatide

Tirzepatide là một polypeptide gồm 39 acid amin, hoạt động như một chất đồng vận kép của thụ thể GLP-1 và peptide ức chế dạ dày (GIP). Cơ chế đồng vận kép này giúp tirzepatide kiểm soát đường huyết và hỗ trợ giảm cân hiệu quả hơn so với các thuốc chỉ tác động lên thụ thể GLP-1. Nhờ liên kết với một gốc acid béo, thuốc có thời gian bán hủy kéo dài (khoảng 5 ngày), cho phép sử dụng chỉ 1 lần/tuần.

FDA Hoa Kỳ đã phê duyệt tirzepatide vào tháng 5/2022 để điều trị đái tháo đường típ 2 ở người trưởng thành và đến tháng 11/2023, thuốc tiếp tục được chấp thuận để kiểm soát cân nặng ở người béo phì (BMI ≥ 30kg/m²) hoặc thừa cân (BMI ≥ 27kg/m²) kèm ít nhất một bệnh lý liên quan đến cân nặng như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu hoặc hội chứng ngưng thở khi ngủ.

Tirzepatide hiện được phân phối dưới hai tên thương mại là Mounjaro (dành cho điều trị đái tháo đường típ 2) và Zepbound (dành cho hỗ trợ giảm cân). Cả hai đều có dạng bút tiêm dưới da với các liều từ 2,5-15mg.

Tirzepatide đã được chứng minh có hiệu quả giảm cân đáng kể thông qua nhiều nghiên cứu lâm sàng lớn:

• Nghiên cứu SURMOUNT-1: thử nghiệm ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng với giả dược trên 2539 người trưởng thành không mắc đái tháo đường, có BMI ≥ 30kg/m² hoặc ≥ 27kg/m² kèm ít nhất một bệnh lý liên quan đến cân nặng. Sau 72 tuần, nhóm dùng tirzepatide đạt mức giảm trung bình 19,5% (liều 10mg) và 20,9% (liều 15mg) trọng lượng cơ thể (so với chỉ 3,1% ở nhóm dùng giả dược). Tổng khối lượng mỡ cơ thể cũng giảm 33,9%, trong khi nhóm giả dược chỉ giảm 8,2%.
• Nghiên cứu SURMOUNT-CN: thử nghiệm tại Trung Quốc trên 210 người trưởng thành có BMI ≥ 28kg/m² hoặc ≥ 24kg/m² kèm ít nhất một bệnh lý liên quan đến cân nặng, kéo dài 52 tuần. Kết quả cho thấy mức giảm trung bình 13,6% (liều 10mg) và 17,5% (liều 15mg) trọng lượng cơ thể, cao hơn đáng kể so với mức giảm 2,3% ở nhóm dùng giả dược.

Ngoài giảm cân, tirzepatide còn giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn, làm giảm nguy cơ tiến triển tiền đái tháo đường và có thể mang lại lợi ích tim mạch. Các nghiên cứu đang tiếp tục đánh giá tác động của tirzepatide đối với các biến cố tim mạch lớn và bệnh thận mạn tính.

Hiện tại, dữ liệu lâm sàng về tirzepatide chỉ có sẵn trong 72 tuần từ thử nghiệm SURMOUNT-1, chưa có bằng chứng về hiệu quả của thuốc khi sử dụng dài hạn hơn. Nếu có thêm dữ liệu lâm sàng trong tương lai, có thể xem xét điều chỉnh thời gian điều trị phù hợp hơn.

Phentermine-topiramate

Phentermine-topiramate là một liệu pháp kết hợp được FDA Hoa Kỳ phê duyệt vào năm 2012 để điều trị béo phì ở người trưởng thành có BMI ≥ 30kg/m² hoặc ≥ 27kg/m² kèm theo ít nhất một bệnh lý liên quan đến cân nặng (như tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc rối loạn lipid máu).

Thuốc được sử dụng kết hợp với chế độ ăn giảm calo để hỗ trợ giảm cân. Mặc dù phentermine có thể làm tăng nhịp tim, một thử nghiệm kéo dài 2 năm không cho thấy tỷ lệ tử vong cao hơn so với giả dược. Tuy nhiên, do chưa có dữ liệu dài hạn về tỷ lệ tử vong nên thuốc không khuyến cáo cho bệnh nhân có nguy cơ tim mạch cao.

Phentermine-topiramate có thể là lựa chọn đầu tay cho bệnh nhân không dung nạp hoặc không đạt hiệu quả với liraglutide hoặc orlistat, đặc biệt là những người mắc chứng ăn uống quá mức.

Hiệu quả giảm cân của phentermine-topiramate đã được chứng minh trong nhiều nghiên cứu lâm sàng:

• Nghiên cứu CONQUER: thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng trên 2487 bệnh nhân. Sau 56 tuần, nhóm giả dược giảm trung bình 1,4kg, trong khi nhóm dùng phentermine-topiramate (7,5/46mg) giảm 8,1kg.
• Nghiên cứu mở rộng: theo dõi bệnh nhân trong 52 tuần tiếp theo (tổng thời gian 108 tuần). Nhóm phentermine-topiramate liều thấp giảm trung bình 9,6kg (so với 2,1kg ở nhóm giả dược). Dù tốc độ giảm cân trong năm thứ hai chậm hơn, hầu hết bệnh nhân vẫn duy trì được mức cân nặng giảm, trong khi nhóm giả dược có xu hướng tăng cân trở lại.

Ngoài tác dụng giảm cân, phentermine-topiramate còn cải thiện nhiều chỉ số chuyển hóa và tim mạch, đồng thời giảm tỷ lệ mắc đái tháo đường so với nhóm giả dược. Thuốc được dung nạp tốt trong suốt 108 tuần, dù tác dụng phụ thường gặp hơn trong giai đoạn đầu của thử nghiệm.

Phentermine-topiramate nên được sử dụng theo phác đồ tăng dần liều và đánh giá hiệu quả định kỳ. Sau 12 tuần sử dụng liều 7,5/46mg, nếu không giảm ít nhất 3% cân nặng, có thể ngừng thuốc hoặc tăng lên 11,25/69mg trong 14 ngày, sau đó duy trì trong 12 tuần. Nếu sau 12 tuần ở liều tối đa là 15/92mg vẫn không đạt mục tiêu giảm 5% cân nặng, cần ngừng thuốc bằng cách giảm liều từ từ để tránh nguy cơ co giật.

Naltrexone-bupropion

Sự kết hợp naltrexone-bupropion là một lựa chọn khả thi, đặc biệt hữu ích cho những người muốn bỏ thuốc lá đồng thời giải quyết vấn đề cân nặng. Mặc dù cơ chế giảm cân chính xác của sự kết hợp này chưa được hiểu rõ hoàn toàn, người ta cho rằng chúng tác động đồng bộ vào các trung tâm đói trong vùng dưới đồi và hệ thống dopamin mesolimbic:

• Bupropion: với tác dụng ức chế tái hấp thu dopamine và norepinephrine yếu, bupropion kích thích sản xuất pro-opiomelanocortin (POMC) và giải phóng alpha-MSH và beta-endorphin. Alpha-MSH kích hoạt thụ thể melanocortin-4 (MC4R), giúp giảm cảm giác đói, tăng tiêu hao năng lượng và giảm cân. Tuy nhiên, bupropion có tác dụng điều hòa ngược thông qua beta-endorphin, dẫn đến phản hồi ức chế đối với các tế bào POMC.
• Naltrexone: là một chất đối kháng opioid, naltrexone đối kháng tác dụng ức chế này bằng cách ngăn chặn thụ thể mu-opioid, từ đó phá vỡ sự phản hồi ức chế của beta-endorphin đối với các tế bào POMC, giúp duy trì tác dụng giảm cân.

FDA Hoa Kỳ đã phê duyệt thuốc kết hợp này vào tháng 9/2014 cho việc giảm cân, chế độ ăn uống và tập thể dục cho bệnh nhân có chỉ số BMI ≥ 30kg/m² hoặc ≥ 27kg/m² với ít nhất một bệnh lý liên quan đến cân nặng. Thuốc này cung cấp một lựa chọn giá trị cho những người gặp khó khăn với béo phì, đặc biệt là những người tìm kiếm một phương pháp toàn diện để quản lý cân nặng.

Hiệu quả của sự kết hợp này đã được chứng minh trong các nghiên cứu lâm sàng như thử nghiệm ngẫu nhiên đa trung tâm. Kết quả cho thấy nhóm sử dụng naltrexone-bupropion giảm trung bình 6,1% trọng lượng cơ thể sau 56 tuần, trong khi nhóm giả dược chỉ giảm 1,3%. Tuy nhiên, 50% người tham gia đã bỏ dở thử nghiệm. Nhóm giả dược lại có sự gia tăng đáng kể huyết áp trung bình và nhịp tim so với nhóm điều trị.

Sự kết hợp naltrexone-bupropion thường gây buồn nôn, đau đầu và táo bón. FDA Hoa Kỳ khuyến cáo theo dõi bệnh nhân về hành vi và ý tưởng tự tử, nguy cơ co giật do bupropion làm giảm ngưỡng co giật, tăng huyết áp và nhịp tim, độc tính gan quan sát được khi tiếp xúc với naltrexone và chứng glaucoma góc đóng.

Các Bác sĩ được khuyến cáo không kê đơn naltrexone-bupropion cho bệnh nhân có nguy cơ tim mạch cao do sự gia tăng quan sát được về nhịp tim và huyết áp. Một thử nghiệm an toàn tim mạch đã bị gián đoạn ở giai đoạn đầu do vi phạm tính bảo mật, nhưng dữ liệu sơ bộ cho thấy sự giảm các biến cố tim mạch. Tuy nhiên, vấn đề này vẫn còn gây tranh cãi do việc nghiên cứu chưa hoàn tất.

Naltrexone-bupropion đã được phê duyệt với cảnh báo về tăng huyết áp và nhịp tim, nhưng nguy cơ tim mạch chưa được kết luận rõ ràng. Hiện chưa có hướng dẫn cụ thể về thời gian điều trị tối ưu của naltrexone-bupropion. Việc tiếp tục sử dụng hoặc ngưng naltrexone-bupropion sẽ phụ thuộc vào mức độ đáp ứng của từng cá nhân, cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ khi dùng lâu dài.

Có nên sử dụng thuốc giảm cân không?

Để trả lời câu hỏi này, cần xem xét không chỉ mức độ giảm cân từng loại thuốc mang lại mà còn cả những lợi ích vượt trội khác ngoài việc kiểm soát cân nặng. Một số thuốc đã được chứng minh có tác động tích cực đến chuyển hóa đường huyết, huyết áp, mỡ máu, hỗ trợ kiểm soát bệnh đái tháo đường típ 2, thậm chí giảm nguy cơ tim mạch. Do đó, việc lựa chọn có sử dụng thuốc hay không cần dựa trên sự cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và nguy cơ dựa trên khuyến cáo của các tổ chức y tế, đồng thời cần được cá nhân hóa theo từng bệnh nhân.

Khuyến cáo về sử dụng thuốc giảm cân

Cả FDA Hoa Kỳ và Bộ Y tế Việt Nam đều khuyến cáo rằng, thuốc giảm cân chỉ nên được sử dụng khi các biện pháp thay đổi lối sống như ăn uống khoa học và tập luyện không đem lại kết quả mong muốn:

• FDA Hoa Kỳ: đã phê duyệt một số thuốc giảm cân nhưng chỉ khuyến cáo sử dụng dưới sự giám sát của Bác sĩ. Việc sử dụng thuốc giảm cân cần tuân thủ đúng liều lượng và chỉ định để tránh tác dụng phụ không mong muốn.
• Bộ Y tế Việt Nam: theo hướng dẫn của Bộ Y tế, thuốc giảm cân chỉ được phép sử dụng đối với người có chỉ số BMI ≥ 25kg/m² và khi đã áp dụng các phương pháp thay đổi lối sống trong ít nhất 3 tháng mà không thấy hiệu quả. Bộ Y tế cũng khuyến cáo việc sử dụng thuốc giảm cân cần được Bác sĩ theo dõi chặt chẽ để đảm bảo an toàn. Hai loại thuốc được phê duyệt trong điều trị béo phì bao gồm orlistat và liraglutide 3mg.

Lý do nên sử dụng thuốc giảm cân

• Hỗ trợ quá trình giảm cân nhanh hơn: một số thuốc giảm cân có thể giúp giảm cảm giác thèm ăn hoặc tăng cường chuyển hóa mỡ, hỗ trợ quá trình giảm cân diễn ra nhanh hơn khi kết hợp với chế độ ăn uống và tập luyện hợp lý.
• Có chỉ định dùng theo các khuyến cáo: đối với những người bị béo phì hoặc thừa cân nặng nề, đặc biệt là những ai có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến béo phì như đái tháo đường típ 2 và tăng huyết áp, thuốc giảm cân có thể là một giải pháp hỗ trợ kiểm soát cân nặng.
• Hỗ trợ những người khó giảm cân bằng phương pháp thông thường: một số người dù đã ăn kiêng và tập luyện nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc giảm cân do cơ địa, nội tiết tố hoặc các vấn đề chuyển hóa. Khi đó, thuốc giảm cân có thể giúp cải thiện hiệu quả.
• Mang lại động lực ban đầu: việc giảm cân nhanh chóng trong giai đoạn đầu có thể tạo động lực để tiếp tục duy trì lối sống lành mạnh.

Tuân thủ hướng dẫn của Bác sĩ để đảm bảo an toàn

Thuốc giảm cân không thể sử dụng tùy tiện mà cần được kê đơn và theo dõi bởi Bác sĩ. Đặc biệt, những người có tiền sử bệnh tim mạch, đái tháo đường hoặc các vấn đề sức khỏe khác cần thận trọng khi cân nhắc dùng thuốc. Việc theo dõi sức khỏe định kỳ trong quá trình điều trị giúp phát hiện sớm các tác dụng phụ và đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Không nên phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc

Thuốc giảm cân chỉ là công cụ hỗ trợ, không thể thay thế lối sống lành mạnh. Một chế độ ăn uống cân bằng, kết hợp với luyện tập thể thao đều đặn, kiểm soát căng thẳng và duy trì giấc ngủ chất lượng vẫn là nền tảng quan trọng để giảm cân bền vững. Chỉ khi có sự kết hợp giữa thuốc và lối sống khoa học, hiệu quả giảm cân mới có thể được duy trì lâu dài.

Cẩn trọng với các sản phẩm giảm cân không rõ nguồn gốc

Hiện nay, trên thị trường xuất hiện nhiều loại thực phẩm chức năng và thuốc giảm cân không rõ thành phần, được quảng cáo với những lời hứa hẹn “giảm cân nhanh mà không cần ăn kiêng”. Những sản phẩm này có thể chứa các chất độc hại chưa được kiểm định, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Do đó, người dùng nên tránh xa các sản phẩm không rõ nguồn gốc và chỉ sử dụng những loại thuốc đã được FDA Hoa Kỳ hoặc Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt.

Thuốc giảm cân có thể là một giải pháp hỗ trợ hiệu quả trong quản lý cân nặng, đặc biệt đối với những người gặp khó khăn trong việc duy trì giảm cân chỉ bằng thay đổi lối sống. Tuy nhiên, việc lựa chọn sử dụng thuốc giảm cân cần phải dựa trên sự tư vấn của Bác sĩ và đánh giá cẩn thận các yếu tố nguy cơ, hiệu quả cũng như tác dụng phụ của từng loại thuốc. Béo phì là một tình trạng bệnh lý mạn tính, việc sử dụng thuốc giảm cân chỉ nên là một phần trong kế hoạch điều trị toàn diện, bao gồm chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện thể chất và quản lý căng thẳng.

Nếu bạn đang tìm kiếm một giải pháp giảm cân an toàn và hiệu quả, MedFit – với các phương pháp giảm cân đa mô thức và đội ngũ Bác sĩ đa chuyên khoa, sẽ thăm khám và đánh giá, lên kế hoạch và kê đơn thuốc nếu cần thiết để hỗ trợ bạn đạt được mục tiêu cân nặng lý tưởng, an toàn và bền vững. Liên hệ ngay với MedFit để được tư vấn và thiết kế kế hoạch giảm cân phù hợp với nhu cầu và tình trạng sức khỏe của bạn.

Tài liệu tham khảo

1. National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Semaglutide for managing overweight and obesity. [online] Available at: Semaglutide for managing overweight and obesity [Accessed 27 March 2025]
2. National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Appraisal consultation document: Liraglutide for managing overweight and obesity. [online] Available at: 1 [Accessed 27 March 2025]
3. National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Tirzepatide for managing overweight and obesity. [online] Available at: Tirzepatide for managing overweight and obesity [Accessed 27 March 2025]
4. Johnson DB, Quick J. Topiramate and Phentermine. [Updated 2023 Mar 27]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: Topiramate and Phentermine – StatPearls – NCBI Bookshelf
5. Mayo Clinic. Prescription weight-loss drugs. [online] Available at: Prescription weight-loss drugs: Can they help you? – Mayo Clinic [Accessed 27 March 2025]
6. NIH: National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Prescription Medications to Treat Overweight & Obesity. [online] Available at: Prescription Medications to Treat Overweight & Obesity – NIDDK [Accessed 27 March 2025]