Bút tiêm giảm cân bán tràn lan: Chuyên gia cảnh báo điều gì?

Trong những năm gần đây, các bút tiêm giảm cân chứa các loại thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 như liraglutide, semaglutide và tirzepatide đã gây bão trên mạng xã hội, với hàng loạt quảng cáo và thông tin bán hàng tràn lan. Các sản phẩm này được cho là có khả năng giúp giảm cân hiệu quả chỉ với những mũi tiêm nhỏ mà không cần thay đổi chế độ ăn uống hay luyện tập. Tuy nhiên, liệu việc sử dụng bút tiêm giảm cân có thật sự an toàn và hiệu quả hay chỉ là một trào lưu không kiểm soát, tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe?

Bút tiêm giảm cân là gì?

Bút tiêm giảm cân chứa hoạt chất là những chất đồng vận thụ thể GLP-1 (glucagon-like peptide-1), là một giải pháp y học đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Hoa Kỳ phê duyệt, dành cho người béo phì hoặc thừa cân kèm bệnh lý nền như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu hoặc đái tháo đường típ 2.

Các loại thuốc như liraglutide, semaglutide hoặc tirzepatide hoạt động bằng cách mô phỏng tác động của hormone GLP-1 tự nhiên, giúp kiểm soát cảm giác thèm ăn, làm chậm tốc độ làm rỗng dạ dày và tăng cảm giác no. Nhờ cơ chế này, bút tiêm góp phần giúp giảm lượng thực phẩm tiêu thụ mỗi ngày và hỗ trợ kiểm soát cân nặng một cách từ từ, ổn định.

Lợi ích khi sử dụng bút tiêm giảm cân

Ở những đối tượng phù hợp và có sự theo dõi từ chuyên gia y tế, bút tiêm giảm cân mang lại nhiều lợi ích rõ rệt. Không chỉ giúp điều hòa cảm giác thèm ăn và giảm thiểu tình trạng ăn uống không kiểm soát, thuốc còn góp phần cải thiện nhiều chỉ số chuyển hóa như huyết áp ổn định hơn, đường huyết dễ kiểm soát hơn, nồng độ cholesterol trong máu giảm đáng kể.

Quan trọng hơn, những cải thiện này đóng vai trò thiết yếu trong việc ngăn ngừa tiến triển của các bệnh mạn tính như bệnh tim mạch, đái tháo đường típ 2, gan nhiễm mỡ hay hội chứng chuyển hóa.

Các tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng bút tiêm giảm cân

Dù có cơ chế sinh lý học rõ ràng và hiệu quả đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu lâm sàng, không phải ai cũng phù hợp để sử dụng bút tiêm giảm cân. Khi không có chỉ định y tế cụ thể hoặc sử dụng không đúng cách, nguy cơ gặp tác dụng phụ là điều không thể bỏ qua.

Hạ đường huyết có thể xảy ra, nhất là ở người dùng kèm thuốc trị đái tháo đường. Ngoài ra, tình trạng buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, táo bón, chóng mặt hay mệt mỏi cũng được ghi nhận ở không ít trường hợp.

Ai không nên sử dụng bút tiêm giảm cân?

Bút tiêm giảm cân không phù hợp cho tất cả mọi người. Các đối tượng nên tránh sử dụng những mũi tiêm này bao gồm:

• Những người có tiền sử gia đình hoặc bản thân mắc bệnh ung thư tuyến giáp dạng tủy (MTC) hoặc hội chứng u tuyến nội tiết đa (MEN2): vì thuốc có thể làm tăng nguy cơ u tuyến giáp.
• Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú: vì việc giảm cân không được khuyến khích trong thời kỳ mang thai và sự an toàn của thuốc trong giai đoạn này chưa được nghiên cứu đầy đủ.
• Những người có rối loạn tiêu hóa nặng như tắc ruột hoặc liệt dạ dày: vì thuốc làm chậm quá trình tiêu hóa và có thể làm tình trạng này trở nên tồi tệ hơn.
• Những người bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào trong thuốc tiêm: vì phản ứng dị ứng có thể xảy ra.

Khi mua bút tiêm trên mạng xã hội sẽ gặp những nguy cơ gì?

Mua bút tiêm giảm cân qua mạng xã hội có thể dẫn đến nhiều rủi ro nghiêm trọng:

• Nguy cơ gặp phải hàng giả hoặc thuốc không rõ nguồn gốc là rất cao: những sản phẩm này có thể bị làm giả tinh vi, chứa thành phần không đúng hoặc bị pha tạp chất gây hại.
• Không có ai hướng dẫn cách sử dụng đúng liều và đúng kỹ thuật tiêm: dẫn đến nguy cơ tiêm sai, gây phản ứng bất lợi.
• Thuốc có thể gây ra nhiều tác dụng phụ: như buồn nôn, hạ đường huyết, mệt mỏi… nhưng lại không có Bác sĩ theo dõi để can thiệp kịp thời.
• Đây là nhóm thuốc bắt buộc phải có toa từ Bác sĩ mới được sử dụng: mọi hành vi mua bán tự do đều vi phạm quy định và tiềm ẩn nguy cơ cho sức khỏe người dùng.

Cảnh báo về bút tiêm giảm cân giả

Cơ quan Quản lý Dược phẩm và Sản phẩm Y tế (MHRA) thuộc Bộ Y tế và Chăm sóc Xã hội Vương quốc Anh đã đưa ra cảnh báo nghiêm trọng về tình trạng bút tiêm giảm cân giả lưu hành trên thị trường. Các sản phẩm này, bao gồm cả loại chứa semaglutide và liraglutide, đã bị phát hiện là hàng giả hoặc chưa được đăng ký hợp pháp, chủ yếu được rao bán tràn lan trên các nền tảng trực tuyến.

Những bút tiêm giả này không được các cơ quan quản lý y tế có thẩm quyền như MHRA hoặc FDA Hoa Kỳ phê duyệt, tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe. Thành phần trong thuốc có thể không rõ nguồn gốc, bị thay đổi hoặc pha tạp chất độc hại. Một số trường hợp còn ghi nhận tình trạng thuốc bị lưu trữ sai cách dẫn đến biến đổi chất lượng. Người sử dụng có thể gặp phải những phản ứng nghiêm trọng như nhiễm trùng, hạ đường huyết hoặc không đạt được hiệu quả điều trị như mong muốn do liều lượng và hoạt chất không chính xác.

Đáng chú ý là thuốc được cấp phép sử dụng hỗ trợ giảm cân khi kết hợp với chế độ ăn uống và luyện tập. Tuy nhiên, không ít người đã sử dụng như một liệu pháp đơn độc và quảng cáo rầm rộ cho mục đích giảm cân, dẫn đến việc hàng giả lan rộng. Tính từ tháng 1/2023, MHRA đã thu giữ hơn 369 bút tiêm Ozempic giả, đồng thời nhận được nhiều báo cáo liên quan đến Saxenda giả từ các nguồn không hợp pháp tại Anh.

Trước thực trạng này, MHRA khuyến cáo chỉ sử dụng bút tiêm giảm cân khi có đơn thuốc hợp lệ từ Bác sĩ và mua từ các cơ sở y tế uy tín, được cấp phép. Việc tự ý sử dụng thuốc hoặc mua từ nguồn không xác minh không chỉ vi phạm pháp luật mà còn trực tiếp đe dọa đến tính mạng và sức khỏe người dùng.

Cảnh báo về việc tự ý dùng thuốc khi không có chỉ định

Việc mua thuốc kê đơn trực tuyến mà không có đơn thuốc là hành vi nguy hiểm cho sức khỏe. MHRA đã nhận được báo cáo về một số ít trường hợp phải nhập viện sau khi sử dụng các bút tiêm giả này. Một số bệnh nhân đã gặp các tác dụng phụ nghiêm trọng như sốc hạ đường huyết (hạ đường huyết đột ngột) và hôn mê.

Khi mua thuốc từ các nguồn không hợp pháp, thành phần trong thuốc có thể không giống như những gì ghi trên nhãn. Những tác dụng phụ nghiêm trọng có thể bao gồm việc thuốc giả chứa insulin thay vì semaglutide, điều này gây nguy hiểm cho người sử dụng.

Cảnh báo về các sản phẩm chứa GLP-1 chưa được phê duyệt

FDA Hoa Kỳ đã cảnh báo về việc một số sản phẩm chứa semaglutide, tirzepatide hoặc retatrutide được bán ra thị trường dưới nhãn “chỉ dùng cho nghiên cứu” hoặc “không dùng cho người” nhưng lại được quảng bá và hướng dẫn sử dụng như thuốc giảm cân. Những sản phẩm này không được FDA Hoa Kỳ phê duyệt để dùng cho con người, không qua kiểm định chất lượng, độ tinh khiết hay độ an toàn nên có thể gây ra các rủi ro nghiêm trọng cho sức khỏe.

Cảnh báo về thuốc semaglutide pha chế (compounded)

Mặc dù semaglutide vẫn còn bằng sáng chế và chỉ được sản xuất chính thức bởi Novo Nordisk, một số nhà thuốc đã pha chế semaglutide và bán trực tiếp cho người tiêu dùng. Các sản phẩm này không qua kiểm định của FDA Hoa Kỳ, tiềm ẩn nguy cơ sai liều và các tác dụng phụ nghiêm trọng như buồn nôn, nôn mửa, đau bụng và ngất xỉu. FDA Hoa Kỳ đã ghi nhận các trường hợp quá liều và biến chứng sức khỏe từ việc sử dụng các sản phẩm semaglutide pha chế do không đảm bảo an toàn, chất lượng và hiệu quả.

Chuyên gia trong và ngoài nước đồng loạt cảnh báo

Trước làn sóng sử dụng bút tiêm giảm cân không rõ nguồn gốc đang lan rộng, đặc biệt qua mạng xã hội, các chuyên gia y tế tại Việt Nam và quốc tế đã đưa ra những cảnh báo nghiêm khắc. Dưới đây là phát biểu chính thức từ đại diện các cơ quan y tế và chuyên gia đầu ngành:

• Tiến sĩ Alison Cave – Giám đốc An toàn của MHRA (Vương quốc Anh): “Việc mua các sản phẩm như Ozempic hoặc Saxenda mà không có đơn thuốc từ những nhà cung cấp bất hợp pháp sẽ làm tăng nguy cơ nhận được sản phẩm giả hoặc không được cấp phép. Những sản phẩm này không đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và an toàn của Bộ Y tế và có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của bạn”.
• Bộ trưởng Y tế Vương quốc Anh Will Quince: “Không ai nên đặt lợi nhuận lên trên nhu cầu của bệnh nhân, những kẻ lừa đảo bán thuốc giả như vậy là cực kỳ nguy hiểm và có thể đe dọa sức khỏe của người dân. Lời khuyên y tế rất rõ ràng rằng bệnh nhân chỉ nên sử dụng thuốc, như Ozempic hoặc Saxenda, khi được Bác sĩ hợp pháp kê đơn”.
• Giáo sư Paul Gately – Giám đốc điều hành Obesity UK: “Chúng tôi rất lo ngại khi nghe tin những người mắc béo phì trở thành nạn nhân của các tội phạm bán thuốc giảm cân giả. Mối nguy hại đối với sức khỏe là rất rõ ràng. Lời khuyên của chúng tôi là chỉ sử dụng thuốc do Bác sĩ hoặc chuyên gia y tế có năng lực kê đơn”.
• FDA Hoa Kỳ cảnh báo về bút tiêm Ozempic giả mạo: FDA Hoa Kỳ đã phát hiện các sản phẩm Ozempic (semaglutide) giả mạo trong chuỗi cung ứng thuốc tại Hoa Kỳ. Những sản phẩm này được phân phối ngoài chuỗi cung ứng được ủy quyền của nhà sản xuất Novo Nordisk và có thể không đảm bảo chất lượng, gây nguy hiểm cho sức khỏe người sử dụng. FDA Hoa Kỳ khuyến cáo người tiêu dùng chỉ nên mua Ozempic thông qua các nhà thuốc được cấp phép và có đơn thuốc hợp lệ từ Bác sĩ.

• TS.BS. Lâm Văn Hoàng – Trưởng khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP. HCM: “Việc tự ý mua và sử dụng bút tiêm giảm cân không rõ nguồn gốc, không có chỉ định của Bác sĩ là rất nguy hiểm. Những sản phẩm này có thể là hàng giả, chứa các thành phần không an toàn, gây nguy cơ dị ứng, sốc phản vệ và nhiều biến chứng khác. Ngoài ra, việc tự tiêm mà không có kiến thức y khoa còn có thể dẫn đến nhiễm trùng và các tác dụng phụ nguy hiểm cho cơ thể”.
• TS.BS. Hoàng Thanh Tuấn – Phó Giám đốc Trung tâm Thẩm mỹ, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108: “Thuốc tiêm giảm cân thường chỉ được khuyến nghị cho các trường hợp béo phì nghiêm trọng và có ít nhất một bệnh liên quan đến cân nặng như rối loạn đường huyết hoặc đái tháo đường típ 2, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu hoặc ngưng thở khi ngủ. Việc sử dụng bất cứ loại thuốc nào cũng đều cần tuân thủ đúng liều lượng và có sự giám sát chặt chẽ từ Bác sĩ”.
• Khuyến cáo từ FDA Hoa Kỳ về việc sử dụng thuốc giảm cân: FDA Hoa Kỳ nhấn mạnh rằng, các loại thuốc giảm cân như tirzepatide, semaglutide và liraglutide chỉ nên được sử dụng khi có đơn thuốc hợp lệ từ Bác sĩ và mua từ các nhà thuốc được cấp phép. Việc mua thuốc từ các nguồn không kiểm soát, đặc biệt là trực tuyến hoặc qua mạng xã hội, có thể dẫn đến việc sử dụng sản phẩm giả, chứa thành phần không xác định, gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc làm sai lệch quá trình điều trị.
• Khuyến cáo từ Bộ Y tế Việt Nam: tất cả những người muốn thực hiện phương pháp giảm cân bằng thuốc tiêm đái tháo đường phải thực hiện theo chỉ dẫn của Bác sĩ và người có chỉ số khối cơ thể (BMI) trên 25kg/m² mới được dùng phương pháp này. Ngoài ra, bắt buộc phải thực hiện chế độ ăn uống và luyện tập theo chỉ dẫn; phải được các Bác sĩ theo dõi, đánh giá trước khi chỉ định dùng thuốc để tránh một số tác dụng phụ của thuốc như buồn nôn, chán ăn và sỏi mật, có thể gây nguy hiểm tới sức khỏe của người bệnh.
• Lời khuyên về an toàn khi mua thuốc trực tuyến: hãy cẩn thận khi mua thuốc trực tuyến. Thuốc không phải là hàng tiêu dùng thông thường và việc bán thuốc phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt. Các trang web hoạt động ngoài chuỗi cung cấp hợp pháp có thể mời gọi mua thuốc kê đơn mà không cần đơn thuốc, điều này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn nguy hiểm cho sức khỏe. Các tội phạm sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để bán thuốc bất hợp pháp trực tuyến, bao gồm các trang web giả mạo hiệu thuốc hợp pháp hoặc bán qua các mạng xã hội.

Sự thật cần biết về các mũi tiêm hỗ trợ giảm cân

Bút tiêm giảm cân không phải là giải pháp giúp giảm cân cấp tốc. Đây là phương pháp hỗ trợ giảm cân từ từ theo lộ trình, thường phát huy hiệu quả rõ rệt sau 4-8 tuần sử dụng. Việc giảm 5-15% trọng lượng cơ thể có thể diễn ra trong vòng 6 tháng đến 1 năm, phụ thuộc vào mức độ tuân thủ chế độ ăn uống và vận động.

Hiệu quả của bút tiêm đạt được là tối ưu khi được kết hợp cùng chế độ dinh dưỡng lành mạnh, vận động đều đặn và cam kết thay đổi lối sống dài hạn. Trước khi cân nhắc lựa chọn phương pháp này, cần nắm rõ hai yếu tố quan trọng sau:

1. Bút tiêm giảm cân không phải là giải pháp thần kỳ: dù có thể hỗ trợ giảm cân hiệu quả, mũi tiêm không thể thay thế hoàn toàn vai trò của chế độ ăn uống và luyện tập. Đây là một phần trong kế hoạch giảm cân tổng thể chứ không phải công cụ “một lần dùng là xong”.
2. Nguy cơ tăng cân lại sau khi ngừng thuốc: ngừng sử dụng bút tiêm giảm cân đột ngột thường dẫn đến hiện tượng tăng cân trở lại. Các nghiên cứu lâm sàng đã chỉ ra rằng, sau khi ngưng thuốc, cảm giác thèm ăn có xu hướng gia tăng kèm với tốc độ chuyển hóa cơ bản giảm xuống khi giảm cân, khiến cơ thể dễ dàng tích lũy mỡ thừa khi thói quen ăn uống quay trở lại như trước khi tiêm. Thực tế cho thấy, nhiều bệnh nhân có thể tăng lại phần lớn số cân nặng đã giảm trước đó, thậm chí có thể tăng hơn nếu không tiếp tục duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất đều đặn.

Bút tiêm giảm cân, dù có tiềm năng hỗ trợ điều chỉnh cân nặng hiệu quả, không thể trở thành lối tắt cho hành trình cải thiện vóc dáng và sức khỏe. Việc lạm dụng các sản phẩm này một cách tự phát, đặc biệt từ những nguồn không rõ ràng trên mạng xã hội, không chỉ tiềm ẩn rủi ro y khoa nghiêm trọng mà còn gây ra những hệ lụy lâu dài cho cơ thể. Lắng nghe lời khuyên từ chuyên gia, lựa chọn đúng phương pháp và tuân thủ đúng quy trình y khoa là điều kiện tiên quyết để đạt được kết quả giảm cân an toàn và bền vững. Thay vì chạy theo các trào lưu thiếu kiểm soát, hãy đặt sức khỏe làm trung tâm trong mọi quyết định.

Tại MedFit, mọi liệu trình giảm cân bằng thuốc, bao gồm cả bút tiêm chứa GLP-1, đều được xây dựng cá nhân hóa, dựa trên đánh giá chuyên sâu từ đội ngũ Bác sĩ chuyên khoa Nội tiết và Dinh dưỡng. Kết hợp giữa tư vấn dinh dưỡng, vận động và theo dõi y khoa liên tục, MedFit cam kết đồng hành cùng mỗi cá nhân trong hành trình cải thiện sức khỏe và cân nặng một cách an toàn và có cơ sở khoa học. Đặt lịch tư vấn cùng chuyên gia MedFit ngay hôm nay để được đánh giá tình trạng hiện tại và xây dựng kế hoạch giảm cân phù hợp, không rủi ro và bền vững.

Tài liệu tham khảo

1. Medicines and Healthcare products Regulatory Agency, Department of Health and Social Care and Will Quince. MHRA warns of unsafe fake weight loss pens. [online] Available at: MHRA warns of unsafe fake weight loss pens – GOV.UK [Accessed 03 May 2025]
2. Truyền hình Công an nhân dân. Cảnh báo rủi ro từ bút tiêm giảm cân. [online] Available at: Cảnh báo rủi ro từ bút tiêm giảm cân [Accessed 03 May 2025]
3. U.S. Food and Drug Administration. FDA warns consumers not to use counterfeit Ozempic (semaglutide) found in U.S. drug supply chain. [online] Available at: FDA warns consumers not to use counterfeit Ozempic (semaglutide) found in U.S. drug supply chain | FDA [Accessed 03 May 2025]
4. U.S. Food and Drug Administration. FDA’s Concerns with Unapproved GLP-1 Drugs Used for Weight Loss. [online] Available at: FDA’s Concerns with Unapproved GLP-1 Drugs Used for Weight Loss | FDA [Accessed 03 May 2025]
5. Lauryn Higgins. FDA Warns People Are Overdosing on Unapproved Weight Loss Drugs. [online] Available at: FDA Warns Against Using Compounded Semaglutide [Accessed 03 May 2025]